صفحه ٥٧٥

ولى تا همان حدّى كه بحث شد معلوم گشت چه اندازه حضرت (ع) براى نقش تربيتى زنان ارزش قائلند، حالا اگر راحت از آن سخنان مى گذشتيم چقدر به اين جمله حضرت كه مى فرمايند با زنان مشورت نكنيد ظلم مى شد، و بعد يكى هم بگويد نمى دانيم چرا اميرالمؤمنين (ع) اين قدر با زنان بد هستند. با سطحى گذشتن از سخنان امام معصوم (ع) آن اوج محبت به زن- به عنوان ستون تربيتى جامعه- درست برعكس نتيجه مى هد.

راه آزادى روح براى بندگى 
وقتى عقايدمان درست شد و اخلاق و روشمان متعادل گشت، راه بندگى آسان مى گردد و نزديكى خدايى كه از همه چيز به ما نزديك تر است، احساس مى شود و مى توان با او به سر برد. در واقع مى توان گفت از طريق راهنمايى هاى حضرت گوهر آزادى براى بندگى برايمان پيدا مى شود. آن جا كه مى گويد؛ همه امورت را از خدا بخواه، و نگذار ابزارهاى دنيا بين تو و خدايت حجاب شوند، و آن جا كه مى گويد؛ «از آشفتگى هاى روزگار نهراس، قرار روزگار اين است كه جفا كند، هركس به روزگار تكيه كرد خوار مى شود». همه براى آن است كه حجاب ها بر طرف شود و خداوند در منظر ما قرار گيرد، حضرت (ع) همه تَله هايى كه در مسير بندگى براى ما پهن شده را مى شناسند و به ما خبر مى دهند. بنده هيچ دستگاه عرفانى به زيبايى و انسجامى كه اميرالمؤمنين (ع) براى آزادى روحِ سالك پيشنهاد مى كنند، نمى شناسم. دستگاه هاى عرفانى خوبى داريم اما اين چيز ديگرى است و ما را به نتايج غير قابل تصورى مى رساند. مشكل ما اين جاست كه سخنان حضرت را مانند كتب عرفانِ نظرى مثل «فصوص الحكم» محى الدين و مثل «منازل السائرين» خواجه عبدالله انصارى مطالعه نمى كنيم، به نامه ى حضرت كه حاوى عميق ترين نكات عرفان نظرى و عملى است به اندازه ى كتاب هاى عرفا هم نظر نمى كنيم. اگر با همان آمادگى و حوصله اى كه فصوص الحكم محى الدين را مطالعه مى كنيم با اين نامه برخورد كنيم، مسلم نتايج بيشترى مى گيريم، همچنان كه آن بزرگان با تدبّر در قرآن و روايات، متون عرفانى خود را تنظيم كرده اند. بنده از آن جهت كه به آن كتب اين چنين دقيق برخورد مى شود اشكال نمى بينم و آن را سنت حسنه اى مى دانم، ولى گِله ى من اين است كه چرا وقتى به سخنان امامان معصوم (عليهم السلام) مى رسيم مى خواهيم خيلى زود نتيجه گيرى كنيم و به زواياى پنهان گرانقدرترين سخنان، يعنى سخنانِ اين انسان هاى بزرگ نمى پردازيم. يكى از دوستان كه در درس فصوص الحكم حاضر مى شد، شغل خود را تغيير داد