بسازم مطابق فكر خودم مى سازم ولى حقيقتش مى ترسم اگر مشغول ساخت و ساز شوم بعد از يكى دو سال تمام فكر من آجر و سيمان و گچ و بنّا و عمله شود و بعد نمى دانم چند سال طول مى كشد تا از فكر اين چيزها درآيم و در آن حال فرصت به خود پرداختن را از دست داده ام. ديدم بحمدالله چشمش بيدار است و اين را مى فهمد كه بسيار پيش آمده همين طورى كه ايشان مى فرمود افراد گرفتار ساخت و ساز شدند و درست در همان زمانى كه بايد قلب خود را تربيت مى كردند، فرصت را از دست دادند. هرچند نمى خواهم حرف اين دوستمان را براى همه به عنوان قاعده ى كلى در نظر بگيريم. ولى هنر دوستمان آن بود كه از تجربه هاى خود در امور ديگر براى اين كار پند گرفت.
دين؛ عامل شكوفايى عقل
دين آمده است تا انسان ها را از وَهميات و خيالات آزاد كند تا عقلشان به صحنه بيايد و بتوانند از تجربه ها- به خصوص تجربه هاى تاريخى- استفاده كنند. حضرت اميرالمؤمنين (ع) در وصف نبوت مى فرمايند، كار انبياء آن است كه عقل دفن شده ى انسان ها را به صحنه بياورند، «1» وقتى عقلِ واقعى كه همان عقل به صحنه آمده توسط شريعت است به ميان آمد، مسلم انسان ها بهترين پندها و بهره ها را از زندگى خود مى برند. به همين جهت مى توان گفت انسان ها به اندازه پيروى از انبياء توفيق پيدا مى كنند كه از تجربه هايشان استفاده كنند. نمونه آن هم موضوعاتى است كه قرآن در رابطه با فرعون و امثال او به ميان مى آورد تا به كمك توجهى كه خداوند به ما مى دهد از سرنوشت امثال فرعون پند بگيريم.
پس فراموش نفرماييد كه عقل به اندازه نور شريعت توانا مى شود تا از تجربه ها استفاده كند. حضرت تأكيد مى فرمايند از تجربه ها و حادثه ها پند بگير. ببين چه كارى به چه نتيجه اى منجر شد و يا چه تلاش هايى چگونه پوچ و بى ثمر گشت. چه بسيار خانواده هاى اشرافى كه با آن همه تلاشْ حاصل زندگى آن ها بى ثمر گشت، به طورى كه خانه هاى وسيع آن ها محل زندگى عنكبوتان گشته، چه زمين هاى بايرى كه اطراف زندگى شما رها شده در حالى كه صاحبان آن ها تلاش ها كردند تا آن ها را براى فرزندان خود دست و پا كنند و حتى فرزندان خانواده هاى ديگر را از حق خود محروم كردند تا براى فرزندان خود بيشتر و بيشتر امكانات