شرط عبور از دنيا
وقتى نظرمان به ابديتمان افتاد متوجّه حجاب تن مى شويم كه چگونه نظر افراطى ما به تنمان، ما را از گنج حضور در ابديت محروم مى كند. به گفته ى مولوى، در آن هنگام است كه در خرابى خانه تن گنج وجود ابدى خود را مى يابى و تيشه اى برمى گيرى و مردانه خانه ى تن را خراب مى كنى. در رابطه با موت اختيارى و يافتن جنبه ى كمالى روح مى گويد:
مرگ جو باشى ولى نه از عجز رنج بلكه بينى در خراب خانه گنج
پس به دست خويش گيرى تيشه اى مى زنى بر خانه بى انديشه اى
حالا كه مرگ جو شدى، منتها نه از روى ناتوانى، بلكه از آن جهت كه متوجه شدى در خرابى خانه تن گنج ابديت ظاهر مى شود، پس تيشه اى به دست مى گيرى و بى محابا بر خانه علايق مادى بدن مى زنى.
كه حجاب گنج بينى خانه را مانع صد خرمن اين يك دانه را
زيرا مى يابى كه نظر به بدن و علايق دنيوى مانع دست يافتن به حقايق ابدى است و مى يابى كه مشغول شدن به دانه اى تو را از خرمنِ انبوه باز مى دارد.
پس در آتش افكنى اين دانه را پيش گيرى پيشه ى مردانه را
اى به يك برگى ز باغى مانده ى همچو كرمى برگش از رز رانده ى
اى كسى كه با مشغول شدن به يك برگ، از باغى محروم شده اى، تو مانند همان كرمى هستى كه به يك برگ اكتفا كرده و از درخت انگور باز مانده.
چون كَرم اين كِرم را بيدار كرد اژدهاى جهل را اين كِرم خَورد
اگر فضل و كَرم الهى اين كِرم را پيدا كند، همين كرمِ حقير، اژدهاى جهل را مى خورد و نفسِ امّاره به نفس مطمئنه تبديل شده و اژدهاى جهل را مى بلعد.
كِرم كَرمى «1» شد پر از ميوه و درخت اين چنين تبديل گردد نيك بخت
در اين صورت كرم به باغى پر از ميوه و درخت تبديل مى شود. انسان نيك بخت نيز اين چنين دگرگون مى گردد.
خانه بر كن كاز عقيق اين يمن صد هزاران خانه شايد ساختن