صفحه ٥٠٩

از همسايه هايى بپرس كه در كنار تو هستند و بايد با آن ها همنشين باشى. زيرا نه مى توان درهاى خانه را به روى خود بست و از بركت انس با همسايگان محروم شد و در اصلاح رفتار خود از آن ها استفاده نكرد، و نه مى توان با هر همسايه اى انس گرفت.
امروزه خانه ها طورى شده كه اگر خانه ى كدورت نباشد، خانه ى غربت و تنهايى است، خانه اى كه همسايه ندارد و پنجره ى آن- اگر پنجره داشته باشد- به برهوت باز مى شود، عملًا خوابگاهى است كه افرادِ آن از هرگونه ارتباط با همديگر محرومند، چه رسد به ارتباط با همسايگان. «1»
از جمله بلاهايى كه تمدن امروز بر سر مردم آورده به قول فرانتس فانون، انسان ها را نسبت به هم بيگانه كرده و تخم بيگانگى را بر روان ها پاشيده است و انسان ها نه تنها از خدا بيگانه اند بلكه از همسايه خود نيز بيگانه اند همچنان كه نسبت به خودشان نيز بيگانه اند و ساختارهاى اجتماعى آن ها هم براساس ادامه همان بيگانگى ها شكل مى گيرد. در حالى كه در نظام اسلامى همچنان كه در اين فراز ملاحظه مى كنيد به ارتباط با اطرافيان اهميت داده مى شود و در راستاى همين نكته است كه تأكيد مى شود بايد همسايه ها انسان هاى قابل قبولى باشند. خدا مى داند يك مسجد- به عنوان مركز انس افراد محله با يكديگر- چه اندازه ارزش دارد و چگونه اهل محل را از ظلماتِ از خود بيگانگى نجات مى دهد و چطور عامل فوق العاده اى است در اصلاح روح و رفتار جوانان ما. ما گاهى بركات اسلام را نمى شناسيم و لذا:

         هر كه او ارزان خرد، ارزان دهد             كودكى لعلى به قرص نان دهد
             مرد ميراثى چه داند قدر مال             رستمى جان كند، مجّان يافت زال 

چند چيز است كه در تربيت جوانان نقش فوق العاده اى دارد: اول؛ مادرى كه رفيق فرزندانش باشد. خدا مى داند مادرى كه با فرزندان خود رفيق باشد چه بركتى است. همه ى مادران دلسوز فرزندانشان هستند، ولى عده ى كمى از مادران رفيق فرزندان خود مى باشند. اين رفاقت به اندازه ى تمام گنج هاى عالم در اصلاح رفتار كودكان ارزش دارد. از جمله عوامل ديگرى كه در اصلاح روان و رفتار كودكان و جوانان خيلى ارزش دارد، همسايه هاى خوب هستند، كه عامل محبت و نشاط زيادى بين انسان ها خواهند بود. در روايتى از رسول خدا (ص)