معارف بوک

كار نياز به تواضعى دارد همانند خاك كه در آن شائبه ى خودنمايى نباشد. با توجه به سخن اخير حضرت، جايگاه توصيه هاى قبلى در اين جلسه بهتر روشن مى شود كه چرا فرمود: جبران آن چه با كوتاه آمدن در سخن گفتن پيش مى آيد آسان تر است از آنچه با سخن گفتن پيش مى آيد. و بعد فرموند: آنچه در نزد خود دارى همان را حفظ كن و از آن بهره مند شو و در حرفه و كسبْ عفت را پيشه نما و شايسته است انسان اسرار خود را نزد خود نگه دارد و نيز از تلاش هاى بيهوده بپرهيزد. در همه ى اين توصيه ها يك نوع شخصيت مدّ نظر است كه در همه امور با وقار عمل مى كند.
متأسفانه ما مزه سكوت را نچشيده ايم تا ببينيم چه اندازه در وقار شخصيت ما مؤثر است و چه اندازه انسان را حكيم مى كند. در همين راستا مى فرمايند: «وَ مَنْ تَفَكَّرَ أَبْصَرَ»؛ كسى كه فكر كند بصير مى شود. عمده آن است كه ما كار را شروع كنيم، با اولين نقطه ضعفى كه در خود با آن روبه رو مى شويد و تا به حال متوجه نبوديد، مى بينيد هنگامى كه به ظاهر به حرف هاى طرف مقابل گوش مى دهيم ناخودآگاه خود را آماده مى كنيم كه جوابش را بدهيم و عملًا آن طور كه بايد و شايد گوش نمى دهيم. وقتى بنا را بر سكوت گذاشتيم و متوجه شديم چه نقص هايى داريم روشن مى شود بسيارى مواقع بايد پس از گوش دادن سخن ها سكوت كنيم و نيز روشن مى شود در بسيارى موارد حرف هايى مى زنيم براى اين كه خودمان را راضى كنيم، نه اين كه بخواهيم اگر طرف مقابل زمينه داشت راهنمايى هاى لازم را به او ارائه دهيم و اگر زمينه نداشت سكوت كنيم، اين روحيه ها راه هاى سير به سوى عالم معنا را بر قلب ما مى بندد.
تفكر، انسان را به عالم عقل وصل مى كند ولى سخن گفتن، انسان را به عالم خيال وصل مى نمايد. اگر انسان زياد سخن بگويد گرفتار خيال مى شود و راه ورود هوس و وسوسه هاى شيطان به خوبى بر روان او باز مى ماند. اگر كسى به عالم عقل وصل شد وقتى عقل تصديق كرد سخن مى گويد. به همين جهت پيامبران و ائمه (عليهم السلام) سخنشان عقل پرور است و خيالشان هم تحت تأثير عقلشان است. اگر توانستيم توصيه اخير حضرت (ع) را عمل كنيم ديگر مايل نيستيم بسيارى از سخنان را كه از خيالات سرگردان مردم پديد آمده است بشنويم و ديگر خيالات مردم نمى توانند عمرمان را برُبايند، چون نمى توانند ما را جذب كنند. اما اگر با سخن گفتن زياد در مقام خيال مانديم به هيچستان سفر مى كنيم و اين جا است كه حتى هر وعده دروغ هم ما را مى رُبايد.