معارف بوک

انسان هايى كه نگران ذلت و كوچكى خود نيستند عموماً كار و فعاليت را دوست ندارند و به اين كه طفيلى بقيه باشند بيشتر مايل اند تا به تلاش و فعاليت. جامعه اى كه كار را دوست ندارد ناخودآگاه مرزهاى انسانيت در آن از بين مى رود. چون از يك طرف انسانِ عفيف اهل كار است و از طرف ديگر اصلِ «كار» ميل هاى سركش را فرو مى نشاند و موجب تقويت عفت مى شود. حال وقتى كار از ارزش افتاد ديگر ميل هاى سركش توانا مى شوند و عفت را سركوب مى نمايند.
امام (ع) در توصيه ى اخير به فرزندشان كارِ همراه با عفت را مقابل ثروتِ همراه با دريدگى و گناه آلودى قرار مى دهند. به اين معنى كه بعضى ها به جاى كار، به دارايى فكر مى كنند و چنين رويكردى در رابطه با گرايش به ثروت و گناه، رويكرد فوق العاده دقيقى است و ما را متوجه روان كاوى افرادى مى كند كه چگونه وقتى نفسِ كار در تصور آن ها از ارزش افتاد روحيه ى ثروت اندوزى جاى آن را مى گيرد. چون چنين انسان هايى به دست هاى خود اطمينان ندارند و چون خود را در به دست آوردن مايحتاج ضعيف مى بينند، به ثروت اندوزى روى مى آورند تا از آن طريق نگرانى خود را از آينده جبران كنند و با چنين رويكردى، بى پروايى نسبت به حرام و حلال الهى شروع مى شود. اينجاست كه بايد اذعان كرد سخنان على (ع) از سخن خدا پايين تر و از سخن بشر بالاتر است. چه اندازه مملوّ از بصيرت است آن سخنى كه مى گويد كار با وارستگى و عفت، بهتر از دارايى با بى بندوبارى است، چون روحيه ى طلب ثروت، ناخودآگاه روحيه ى زير پا گذاردن عفت است. البته اين غير از وقتى است كه بدون آن كه فردى طالب ثروت باشد خدا بنا به مصلحت خود امكانات دنيايى را در اختيار او قرار مى دهد. حتماً در زندگى با انسان هايى روبه رو شده ايد كه به جهت نورانيتى كه دارند اصلًا خدا راضى نشده است كه اين افراد اسير دنيا شوند، به طورى كه هرگز آن غنايى را كه با فجور همراه است براى اين ها نخواسته است. در همين رابطه است كه خداوند به پيغمبرش دستور مى دهد: «وَاصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُم بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ وَلَا تَعْدُ عَيْنَاكَ عَنْهُمْ تُرِيدُ زِينَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَلَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَن ذِكْرِنَا وَاتَّبَعَ هَوَاهُ وَكَانَ أَمْرُهُ فُرُطًا»؛ «1» و با كسانى كه پروردگارشان را صبح و شام مى خوانند و خشنودى او را دنبال مى كنند همراه باش و دو ديده ات را از آنان برمگير به طورى كه زيور زندگى دنيا را بخواهى. و از