معارف بوک

در حدیثى از پیغمبر گرامى اسلام (صلی الله علیه و آله) مى خوانیم: هنگامى که «معاذ بن جبل» درباره توبه نصوح سؤال کرد، در پاسخ فرمود: «أن یَتُوبَ التّائِبُ ثُمَّ لا یَرجِعُ فى ذَنبٍ کَما لا یَعُودُ اللّبَنُ إلَى الضَّرعِ؛ آن است که شخص توبه کننده به هیچ وجه به گناه باز نگردد، آن چنان که شیر هرگز به پستان بازنمى گردد».(1)
این تعبیر لطیف بیانگر این واقعیت است که توبه نصوح چنان انقلابى در انسان ایجاد مى کند که راه بازگشت به گذشته را به کلى بر او مى بندد. همان گونه که بازگشت شیر به پستان غیرممکن است.
این معنى که در روایات دیگر نیز وارد شده، درحقیقت درجه عالى توبه نصوح را بیان مى کند، وگرنه در مراحل پایین تر ممکن است بازگشتى باشد که بعد از تکرار توبه سرانجام منتهى به ترک دائمى شود.
سپس به آثار این توبه نصوح اشاره کرده، مى افزاید: «امید است با این کار پروردگار شما گناهانتان را ببخشد و بپوشاند»؛ (عَسَى رَبُّکُمْ أَن یُکَفِّرَ عَنکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ). «و شما را در باغ هایى از بهشت وارد کند که نهرها از زیر درختانش جارى است»؛ (وَیُدْخِلَکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الاَْنْهَارُ).
«این کار در روزى خواهد بود که خداوند پیامبر و کسانى را که با او ایمان آوردند خوار و موهون نمى کند»؛ (یَوْمَ لاَ یُخْزِی اللَّهُ النَّبِیَّ وَالَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ).
«این در حالى است که نور (ایمان و عمل صالح) آن ها از پیشاپیش و از سمت راست شان در حرکت است و عرصه محشر را روشن مى سازد و راه آنها را به سوى بهشت مى گشاید»؛ (نُورُهُمْ یَسْعَى بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَبِأَیْمَانِهِمْ).
در اینجاست که آن ها به درگاه خداوند رو آورده، «مى گویند: پروردگارا! نور ما را کامل کن و ما را ببخش! که بر هر کارى قادرى»؛ (یَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا وَاغْفِرْ لَنَا اِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ).