معارف بوک

تفسیر
چنان که در محتواى سوره اشاره کردیم، در این سوره یک رشته از مباحث مهم اخلاقى و دستورات انضباطى نازل شده که آن را شایسته نام «سوره اخلاق» مى کند، و در آیات مورد بحث که در آغاز سوره قرار گرفته، به دو قسمت از این دستورات اشاره شده است:
نخست، تقدم نیافتن بر خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله)، و دیگرى، راه نینداختن سر و صدا و قال و غوغا در محضر پیامبر (صلی الله علیه و آله).
بعد مى فرماید: «اى کسانى که ایمان آورده اید! چیزى را دربرابر خدا و رسولش مقدم نشمرید و تقواى الهى پیشه کنید، که خداوند شنوا و داناست».
منظور از مقدم نداشتن چیزى دربرابر خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله)، پیشى نگرفتن بر آن ها در کارها، و ترک عجله و شتاب درمقابل دستور خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله) است. گرچه بعضى از مفسران خواسته اند مفهوم آیه را به انجام عبادات قبل از وقت، یا سخن گفتن قبل از سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله) و امثال آن محدود کنند، ولى روشن است که آیه مفهوم وسیع و گسترده اى دارد و هرگونه پیشى گرفتن را در هر برنامه اى شامل مى شود.
مسئولیت انضباط «رهروان» در برابر «رهبران» آن هم یک رهبر بزرگ الهى ایجاب مى کند که در هیچ کار و هیچ سخن و برنامه اى، بر آن ها پیشى نگیرند و شتاب و عجله نکنند. البته این بدان معنا نیست که اگر پیشنهاد یا مشورتى دارند در اختیار رهبر الهى نگذارند، بلکه منظور، جلو افتادن و تصمیم گرفتن و انجام دادن پیش از تصویب آن هاست. حتى نباید درباره مسائل، بیش از اندازه لازم سؤال و گفتگو کرد، باید صبر کرد که رهبر، خود به موقع مسائل را مطرح کند، آن هم رهبر معصوم که از چیزى غفلت نمى کند، و نیز اگر کسى سؤالى از او مى نماید نباید دیگران پیش قدم شده، پاسخ سؤال را عجولانه بگویند. درحقیقت همه این معانى در مفهوم آیه جمع است.