معارف بوک

تفسیر
از آنجا که در آیات گذشته بحث هاى فراوانى از مجرمان به میان آمد، در نخستین آیات مورد بحث، به یکى از بهترین و مؤثرترین راه هاى بیدارى اشاره کرده که مطالعه تاریخ پیشینیان است؛ مى گوید: «آیا براى هدایت آن ها همین کافى نیست که بسیارى از اقوام گذشته را که در قرون گذشته زندگى مى کردند هلاک کردیم؟ (همان کسانى که گرفتار مجازات دردناک الهى شدند و) این ها در مساکن ویران شده آنان رفت و آمد دارند». این ها در مسیر رفت و آمد خود، از کنار خانه هاى قوم عاد (در سفرهاى یمن) و مساکن ویران شده قوم ثمود (در سفر شام) و منازل زیر و رو گشته قوم لوط (علیه السلام) (در سفر فلسطین) مى گذرند، آثار آن ها را مى بینند، ولى درس عبرت نمى گیرند. ویرانى هایى که با زبان بى زبانى، ماجراهاى دردناک گذشته را بازگو مى کند و به مردم امروز و آینده هشدار مى دهد، فریاد مى کشد و سرانجامِ ظلم و کفر و فساد را بیان مى دارد.
آرى، «در این ها دلایل روشن و آیات فراوانى است براى صاحبان عقل و اندیشه بیدار»؛ (اِنَّ فِی ذَلِکَ لاَیَاتٍ لاُِوْلِی النُّهَى).
موضوع عبرت گرفتن از تاریخ پیشینیان از مسائلى است که قرآن و احادیث اسلامى بر آن تکیه بسیارى کرده اند و حقیقتاً معلم بیدارکننده اى است! چه بسیارند افرادى که از هیچ موعظه اى پند نمى گیرند، اما دیدن صحنه هایى از آثار عبرت انگیز گذشتگان آن ها را تکان مى دهد و بسیار مى شود که مسیر زندگى آن ها را دگرگون مى سازد.
در حدیثى از پیامبر گرامى اسلام (صلی الله علیه و آله) مى خوانیم: «أغفَلُ النّاسِ مَن لَم یَتَّعِظ بِتَغَیُّرِ الدُّنیا مِن حالٍ إلى حالٍ؛ غافل ترین مردم کسى است که از دگرگون شدن دنیا اندرز نگیرد»(1) و از ورق گردانى لیل و نهار اندیشه نکند.