تعبیر به «درجات» (به صورت نکره و با صیغه جمع) اشاره به درجات عظیم و والایى است که خداوند به این گونه افرادى که علم و ایمان را با هم دارند مى دهد، و درحقیقت کسانى که به تازه واردان در کنار خود جا دهند درجه اى دارند و آن هایى که علاوه بر این کار، از علم و معرفت نیز بهره داشته باشند درجات بیشتر دارند.
و از آنجا که گروهى این آداب را با طیب خاطر و از صمیم دل انجام مى دهند و گروه دیگرى با کراهت و ناخشنودى، و یا براى ریا و ظاهر، در پایان آیه مى افزاید: «خداوند به آنچه انجام مى دهید آگاه است»؛ (دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ).
نکته ها:
1. مقام علما و دانشمندان
گرچه آیه براى مورد خاصى نازل شده، ولى مفهوم عامى دارد و نشان مى دهد که آنچه مقام آدمى را نزد خدا بالا مى برد، دو چیز است: ایمان و علم.
مى دانیم که مقام «شهید» در اسلام والاترین مقام است، در عین حال در حدیثى از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) مى خوانیم: «فَضلُ العالِمِ عَلَى الشَّهیدِ دَرَجَةٌ، وَفَضلُ الشَّهیدِ عَلَى العابِدِ دَرَجَهٌ... وَفَضلُ العالِمِ عَلى سائِرِ النّاسِ کَفَضلی عَلى أدناهُم!؛ عالم یک درجه از شهید بالاتر است، و شهید یک درجه از عابد... و برترى عالم بر سایر مردم مانند برترى من بر کوچک ترین آن هاست».(1)
در حدیث دیگرى از امیرمؤمنان على (علیه السلام) مى خوانیم: «مَن جائَتهُ مَنِیَّتُهُ وَهُوَ یَطلُبُ العِلمَ فَبَینَهُ وَبَینَ الأنبِیاءِ دَرَجَةٌ!؛ کسى که مرگ او فرارسد در حالى که در طلب علم است، میان او و پیامبران یک درجه فاصله است!».(2)