معارف بوک

و از آنجا که گاهى مجلس آن چنان مملو است که بدون برخاستن بعضى جا براى دیگران پیدا نمى شود، ویا اگر جایى پیدا شود مناسب حال آن ها نیست، در ادامه آیه مى افزاید: «هنگامى که به شما گفته شود برخیزید، برخیزید».
نه تعلل کنید و نه هنگامى که برمى خیزید ناراحت شوید، چراکه گاهى تازه واردها براى نشستن از شما سزاوارترند، به دلیل خستگى مفرط، یا کهولت سن، و یا احترام خاصى که دارند، و یا دلایل دیگر، این جاست که باید حاضران ایثار کنند و این ادب اسلامى را رعایت نمایند، همان گونه که در شأن نزول آیه آمده است: پیامبر (صلی الله علیه و آله) به جمعى از کسانى که نزدیک او نشسته بودند دستور داد جاى خود را به جمعى از تازه واردانى بدهند که از مجاهدان بدر بودند و از نظر علم و فضیلت بر دیگران برترى داشتند. بعضى از مفسران با توجه به اینکه «انشزوا» (برخیزید) در اینجا نیز مطلق است آن را به معنى گسترده ترى تفسیر کرده اند که هم شامل برخاستن از مجلس مى شود و هم قیام براى جهاد و نماز و کارهاى خیر دیگر، ولى با توجه به جمله قبل که قید (فِی الْمَجَالِسِ) دارد ظاهر این است که این جمله نیز مقید به همان قید است که از تکرار آن به سبب وجود قرینه پرهیز شده است.
سپس به بیان پاداش انجام این دستور الهى پرداخته، مى فرماید:
«اگر چنین کنید خداوند به کسانى از شما که ایمان آورده اند و از علم بهره دارند درجات عظیمى مى بخشد»؛ (یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ).
اشاره به اینکه اطاعت این دستورات دلیل بر ایمان و علم و آگاهى است، و نیز اشاره به اینکه اگر پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به بعضى دستور داد از جا برخیزند و به تازه واردان جا دهند براى یک هدف مقدس الهى، یعنى احترام به پیشگامان در ایمان و علم بوده است.