صفحه ٣٠٤

از مجموع این گونه اخبار به خوبى استفاده مى شود که حسن خلق کلید بهشت، وسیله جلب رضاى خدا، نشانه قدرت ایمان، و هم طراز عبادت هاى شبانه و روزانه است. و حدیث در این زمینه بسیار فراوان مى باشد.

هـ) با بى اعتنایى از مردم روى مگردان(1)
در آیه 18 سوره لقمان مى خوانیم: (وَلا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاسِ)؛ «(پسرم) با بى اعتنایى از مردم روى مگردان!».
در اینجا لقمان به مسائل اخلاقى در ارتباط با مردم و خویشتن پرداخته، نخست تواضع و فروتنى و خوش رویى را توصیه کرده و سپس مى گوید: «مغرورانه بر روى زمین راه مرو». لقمان حکیم در اینجا به دو صفت بسیار زشت ناپسند که مایه از هم پاشیدن روابط صمیمانه اجتماعى است اشاره مى کند: یکى تکبر و بى اعتنایى، و دیگرى غرور و خودپسندى، و هر دو در این جهت مشترک اند که انسان را در عالمى از توهّم و پندار و خودبرتربینى فرو مى برند و رابطه او را از دیگران قطع مى کنند.
به ویژه با توجه به ریشه لغوى «صعر» روشن مى شود که این گونه صفات یک نوع بیمارى روانى و اخلاقى است، یک نوع انحراف در تشخیص و تفکر است، وگرنه یک انسان سالم از نظر روح و روان هرگز گرفتار این گونه پندارها و تخلیلات نمى شود.
ناگفته پیداست که منظور لقمان، تنها روى گرداندن از مردم و یا راه رفتن مغرورانه نیست، بلکه مبارزه با تمام مظاهر تکبر و غرور است، اما از آنجا که این گونه صفات قبل از هر چیز خود را در حرکات عادى و روزانه نشان مى دهد، انگشت روى این مظاهر خاص گذاشته است.