صفحه ٢٤

در روایت دیگرى مى خوانیم: «کانَ أکثَرَ عِبادَةِ أبی ذَرٍّ التَّفَکُّرُ؛ بیشترین عبادت ابوذر تفکر و اندیشه بود».(1)

ب) یک ساعت تفکر از یک شب عبادت بهتر است
در روایتى از امام صادق (علیه السلام) مى خوانیم: شخصى سؤال کرد: اینکه مردم از پیامبر (صلی الله علیه و آله) نقل مى کنند: «تَفَکُّرُ ساعَةٍ خَیرٌ مِن قِیامِ سَنَةٍ؛ یک ساعت اندیشه کردن بهتر از یک شب عبادت نمودن است» منظور از آن چیست؟ و انسان چگونه باید تفکر کند؟ امام (علیه السلام) در پاسخ فرمود: «یَمُرُّ بِالخَرِبَةِ أو بِالدّارِ فَیَقولُ أینَ ساکِنوکِ أینَ بانُوکِ ما لَکِ لا تَتَکَلَّمینَ؛ هنگامى که از کنار ویرانه، یا خانه اى (که از ساکنان خالى شده) مى گذرد بگوید: ساکنان تو کجا رفتند؟ بنیان گزارانت چه شدند؟ چرا سخن نمى گویى؟».(2)

ج) تفکر، سرچشمه عمل است
امیرمؤمنان على (علیه السلام) مى فرماید: «إنَّ التَّفَکُّرَ یَدعُو إلى البِرِّ وَالعَمَلِ بِهِ؛ تفکر، انسان را به نیکى و عمل به آن دعوت مى کند».(3)
تفکر، تعقل، تذکر(4)
در آیات 11 تا 13 سوره نحل، بعد از بیان سه بخش از نعمت هاى الهى، مردم را به اندیشه دعوت کرده، منتها در یک مورد مى گوید: در این ها نشانه هایى است براى قومى که تفکر مى کنند. در مورد دیگر مى گوید: براى قومى که تعقل مى نمایند، و در مورد سوم بیان مى دارد: براى قومى که متذکر مى شوند.