صفحه ٢٠٧

بعضى از مفسران درباره تفاوت میان این دو گفته اند: انفاق علنى مربوط به واجبات است، که معمولاً جنبه تظاهر در آن نیست، زیرا انجام وظیفه کردن بر همه لازم است و چیز مخفیانه اى نمى تواند باشد، ولى انفاق هاى مستحبى چون چیزى افزون بر وظیفه واجب است ممکن است با تظاهر و ریا همراه شود، و لذا مخفى بودنش بهتر است.
به نظر مى رسد که این تفسیر جنبه کلى ندارد، بلکه درواقع شاخه اى است از تفسیر اول.

قیام شبانه براى تلاوت قرآن و نیایش(1)
در قرآن کریم (سوره مزمل، آیات یکم تا سوم) مى خوانیم: (یَا أَیُّهَا الْمُزَّمِّلُ * قُمِ اللَّیْلَ اِلاَّ قَلِیلاً * نِصْفَهُ أَوِ انقُصْ مِنْهُ قَلِیلاً)؛ «اى جامه به خود پیچیده! شب را جز کمى به پاخیز! نیمى از (شب) را، یا کمى از آن کم کن».
«قیام» در جمله «قم اللیل» به معنى برخاستن، درمقابل خوابیدن است، نه فقط روى پا ایستادن تعبیرات مختلفى که درباره مقدار «شب زنده دارى» در این آیات آمده، درحقیقت براى بیان «تخییر» است و پیامبر (صلی الله علیه و آله) را مخیر مى کند که نیمى از شب، یا چیزى کمتر، یا چیزى بیشتر را بیدار بماند و قرآن تلاوت کند. در مرحله اول «تمام شب» را جز مقدار کمى ذکر مى کند، و سپس تخفیف داده و آن را به نیمى از شب مى رساند و بعد کمتر از نیم. بعضى گفته اند: منظور تخییر میان «دوسوم» و «نصف» و «یک سوم» شب است، به قرینه آیه اى که در آخر همین سوره خواهد آمد که مى فرماید: (اِنَّ رَبَّکَ یَعْلَمُ أَنَّکَ تَقُومُ أَدْنَى مِن ثُلُثَیِ اللَّیْلِ وَنِصْفَهُ وَثُلُثَهُ).