معارف بوک

آیه بعد درحقیقت پاسخ به سؤالى است که در اینجا مطرح مى شود و آن اینکه چرا خداوند همان برنامه اى را که براى مجرمان پیشین ترتیب داد براى این گروه ترتیب نمى دهد؟ قرآن مى گوید: «اگر سنت و تقدیر پروردگارت و زمان مقرر نبود، به زودى عذاب الهى دامان آن ها را مى گرفت»؛ (وَلَوْلا کَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِن رَّبِّکَ لَکَانَ لِزَاماً وَأَجَلٍ مُسَمًّى). این سنت الهى که در قرآن در موارد متعددى به عنوان «کلمه» از آن یاد شده، اشاره اى به فرمان آفرینش ناظر به آزادى انسان هاست، زیرا اگر هر مجرمى بلافاصله و بدون هیچ گونه مهلتى مجازات شود، ایمان و عمل صالح، تقریباً جنبه اضطرارى و اجبارى پیدا مى کند و بیشتر به خاطر ترس و وحشت از مجازات فورى خواهد بود، بنابراین وسیله تکامل که هدف اصلى است نخواهد شد.
به علاوه، اگر حکم شود که همه مجرمان بى درنگ مجازات شوند، کسى در روى زمین زنده نخواهد ماند (وَلَوْ یُؤَاخِذُ اللّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِم مَّا تَرَکَ عَلَیْهَا مِن دَآبَّةٍ).(1)
بنابراین باید مهلتى باشد تا گنهکاران به خود آیند و راه اصلاح در پیش گیرند، و هم فرصتى براى خودسازى، به همه پویندگان راه حق داده شود.
تعبیر «اجل مسمى» ـ آن گونه که از مجموعه آیات قرآن استفاده مى شود ـ اشاره به زمان حتمى پایان زندگى انسان است.(2)
به هر حال، ستمکاران بى ایمان و مجرمان جسور نباید از تأخیر عذاب الهى مغرور شوند و این واقعیت را نادیده بگیرند که این لطف خدا، این سنت الهى، این قانون تکامل است که میدان را براى آن ها گشوده است.
سپس روى سخن را به پیامبر (صلی الله علیه و آله) کرده، مى گوید: اکنون که بنا نیست این