معارف بوک

«نصوح» از ماده «نصح» (بر وزن صلح) در اصل به معنى خیرخواهى خالصانه است، و لذا به عسل خالص «ناصح» گفته مى شود، و از آنجا که خیرخواهى واقعى باید با محکم کارى همراه باشد واژه «نصح» گاه به این معنى نیز آمده است، به همین علت به نماى محکم «نصاح» (بر وزن کتاب) و به خیاط «ناصح» گفته مى شود، و این دو معنى، یعنى «خالص بودن» و «محکم بودن» هر دو باید در توبه «نصوح» جمع باشد.
درباره اینکه توبه نصوح چیست، تفسیرهاى زیادى ذکر کرده اند تا آنجا که بعضى تعداد تفسیرهاى آن را بالغ بر بیست و سه تفسیر دانسته اند.(1)
ولى همه این تفسیرها تقریباً به یک حقیقت بازمى گردد، یا شاخ و برگ ها و شرایط مختلف توبه است، ازجمله اینکه «توبه نصوح» آن است که واجد چهار شرط باشد:
پشیمانى قلبى، استغفار زبانى، ترک گناه و تصمیم به ترک در آینده.
بعضى دیگر گفته اند: «توبه نصوح» آن است که واجد سه شرط باشد:
ترس از اینکه پذیرفته نشود، امید به اینکه پذیرفته شود، و ادامه اطاعت خدا. یا گفته اند: «توبه نصوح» آن است که انسان، گناه خود را همواره درمقابل چشم خود ببیند و از آن شرمنده باشد! یا «توبه نصوح» آن است که مظالم را به صاحبانش بازگرداند و از مظلومین حلّیت بطلبد و بر اطاعت خدا اصرار ورزد.
یا «توبه نصوح» آن است که در آن سه شرط باشد: کم سخن گفتن، کم خوردن، و کم خوابیدن. یا اینکه «توبه نصوح» توبه اى است که با چشمى گریان، و قلبى بیزار از گناه همراه باشد... و مانند این ها که همگى شاخ و برگ یک واقعیت است و این توبه خالص و کامل است.