صفحه ٣٧٢

ب) در همین داستان (در قسمتى که در سوره انبیاء، آیه 87 آمده است) راه نجات مؤمنان را از غم و اندوه و گرفتارى و مشکلات همان راهى معرفى مى کند که یونس (علیه السلام) پیمود، و آن اعتراف به خطا در پیشگاه حق، و تسبیح و تنزیه و توبه و بازگشت به سوى اوست.
ج) این ماجرا نشان مى دهد که چگونه یک قوم گنهکار و مستحق عذاب مى توانند در آخرین لحظات مسیر تاریخ خود را عوض کنند و به آغوش پرمهر و رحمت الهى بازگردند و نجات یابند، مشروط بر اینکه پیش از آنکه فرصت از دست رود متوجه شوند و اگر مى توانند، «عالِمى» را به رهبرى خود برگزینند.
د) این ماجرا نشان مى دهد که ایمان به خدا و توبه از گناه، علاوه بر آثار و برکات معنوى، مواهب ظاهرى دنیا را نیز متوجه انسان مى سازد، عمران و آبادى مى آفریند و مایه طول عمر و بهره گیرى از مواهب حیات مى شود، نظیر این معنى در داستان نوح (علیه السلام) نیز آمده است.
هـ) قدرت خداوند آن قدر وسیع و گسترده است که چیزى دربرابر آن مشکل نیست، تا آن حد که مى تواند انسانى را در دهان و شکم جانور عظیم و وحشتناکى سالم نگه دارد و سالم بیرون فرستد. این ها نشان مى دهد که همه اسباب این عالم ابزار اراده او هستند و همه سر به فرمان او.
و) در آیه 88 سوره انبیاء: (فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّیْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذَلِکَ نُنجِی الْمُؤْمِنِینَ)؛ «پس ما دعاى او را به اجابت رساندیم؛ و از آن اندوه نجاتش بخشیدیم؛ و این گونه مؤمنان را نجات مى دهیم»، جمله پرمعنى (وَکَذَلِکَ نُنجِی الْمُؤْمِنِینَ) نشان مى دهد که آنچه براى یونس (علیه السلام) پیش آمد (گرفتارى و نجات) یک حکم خصوصى نبود، بلکه با حفظ سلسله مراتب، جنبه عمومى و همگانى دارد.
بسیارى از حوادث غم انگیز و گرفتارى هاى سخت و مصیبت بار مولود گناهان ماست، تازیانه هایى است براى بیدار شدن ارواح خفته، و یا کوره اى است براى