معارف بوک

دوران حمل 6 ماه و حداکثر دوران مفید رضاع 24 ماه است، حتى از جمعى از پزشکان پیشین همچون «جالینوس» و «ابن سینا» نقل شده که گفته اند: با چشم خود شاهد چنین امرى بوده ایم که فرزندى بعد از شش ماه به دنیا آمده است. همچنین از این تعبیر قرآن مى توان استفاده کرد که هر قدر از مقدار حمل کاسته شود باید بر مقدار دوران شیرخوارى افزود، به گونه اى که در مجموع 30 ماه تمام را شامل گردد. از ابن عباس نیز نقل شده که هرگاه دوران باردارى زن 9 ماه باشد باید 21 ماه فرزند را شیر دهد، و اگر حمل 6 ماه باشد باید 24 ماه شیر دهد. قانون طبیعى نیز همین را ایجاب مى کند، چراکه کمبودهاى دوران حمل در دوران شیرخوارگى باید جبران شود.
سپس مى افزاید: «حیات انسان همچنان ادامه مى یابد تا زمانى که به کمال قدرت نیروى جسمانى رسد، و به مرز چهل سالگى وارد شود».
بعضى از مفسران، «بلوغ اشد» (رسیدن به مرحله توانایى) را با رسیدن به چهل سالگى هماهنگ، و براى تأکید مى دانند، ولى ظاهر این است که «بلوغ اشد» اشاره به «بلوغ جسمانى» و رسیدن به اربعین سنه (چهل سالگى) اشاره به «بلوغ فکرى و عقلانى» است، زیرا معروف است که بیشتر انسان ها در چهل سالگى به مرحله کمال عقل مى رسند و گفته اند که غالب انبیا در چهل سالگى به نبوت مبعوث شدند. همچنین درباره اینکه سن بلوغ قدرت جسمانى چه سنى است، گفتگوست، بعضى همان سن معروف بلوغ را مى دانند که در آیه 34 اسراء در مورد یتیمان نیز به آن اشاره شده، در حالى که در بعضى از روایات تصریح شده که سن هجده سالگى است. البته مانعى ندارد که این تعبیر در موارد مختلف معانى متفاوتى دهد که با قرائن روشن مى شود.
در حدیثى آمده است: «اِنَّ الشَّیطانَ یَجُرُّ یَدَهُ عَلى وَجهِ مَن زادَ عَلَى الاَربَعِینَ وَ لَم یَتُب، وَ یَقُولُ بِأبی وَجهٌ لا یُفلَحُ!؛ شیطان دستش را به صورت کسانى که به چهل