صفحه ١٢٥

است، اما هرگز به ما فحش و ناسزا نگفته و در پاسخ ما راه خشونت و تعدى نپیموده، او مرد بردبار، عاقل، هوشیار و متینى است که هرگز سبک سرى دامن گیرش نمى شود، او به خوبى به سخنان ما گوش فرا مى دهد و از دلایل ما آگاه مى شود، هنگامى که تمام حرف خود را زدیم و گمان کردیم که بر او پیروز شدیم با متانت شروع به سخن گفتن مى کند، با جمله هاى کوتاه و سخنانى فشرده تمام دلایل ما را پاسخ مى گوید و بهانه هاى ما را قطع مى کند، آن چنان که قدرت بر پاسخ گفتن نداریم. تو اگر از یاران او هستى این چنین با ما سخن بگو».(1)

بهترین گویندگان(2)
در آیه 33 سوره فصلت مى خوانیم: (وَمَنْ أَحْسَنُ قَوْلاً مِّمَّن دَعَا اِلَى اللَّهِ وَعَمِلَ صَالِحاً وَقَالَ اِنَّنِى مِنَ الْمُسْلِمِینَ)؛ «چه کسى خوش گفتارتر است از آن کس که دعوت به سوى خدا مى کند و عمل صالح انجام مى دهد و مى گوید: من از مسلمانانم؟!».
در آیات گذشته سخن از کسانى در میان بود که مردم را از شنیدن آیات قرآن نهى مى کردند، یعنى داعیان به سوى ضلالت و گمراهى، ولى در آیات مورد بحث، از افراد مقابل آن ها که گفتارشان بهترین گفتار است سخن مى گوید، مى فرماید: «چه کسى گفتارش بهتر است از آن کس که دعوت به سوى خدا مى کند...؟». گرچه آیه به صورت استفهام است، ولى پیداست که استفهام انکارى است، یعنى هیچ کس سخنش از داعیان به سوى الله و منادیان توحید بهتر نیست، همان منادیانى که با عمل صالح خویش دعوت زبانى خود را تأکید و تثبیت مى کنند و با اعتقاد به اسلام، و تسلیم بودن دربرابر حق بر عمل صالح خویش صحه مى گذارند.