صفحه ٣٧٤

و توبه کار، خداوند توبه کاران را مى آمرزد»؛ (اِن تَکُونُواْ صَالِحِینَ فَاِنَّهُ کَانَ لِلأَوَّابِینَ غَفُوراً).
«اوّاب» از ماده «اوب» (بر وزن قوم) به معنى بازگشت همراه با اراده است، در حالى که «رجوع»، هم به بازگشت بااراده گفته مى شود و هم بى اراده، به همین دلیل به «توبه»، «اوبه» گفته مى شود، چون حقیقت توبه، بازگشت همراه با اراده به سوى خداست، و از آنجا که «اواب» صیغه مبالغه است به کسى گفته مى شود که هر لحظه اى که از او خطایى سرزند به سوى پروردگار بازمى گردد.
این احتمال نیز وجود دارد که ذکر صیغه مبالغه اشاره به تعدد عوامل بازگشت و رجوع به خدا باشد، زیرا ایمان به پروردگار از یک سو، توجه به دادگاه عالم قیامت از سوى دوم، وجدان بیدار از سوى سوم، و توجه به عواقب و آثار گناه از سوى چهارم، دست به دست هم مى دهند و انسان را از مسیر انحرافى به سوى خدا مى برند.

نکته: احترام پدر و مادر در منطق اسلام
گرچه عواطف انسانى و مسأله حق شناسى به تنهایى براى رعایت احترام والدین کافى است، ولى از آنجا که اسلام حتى در مسائلى که هم عقل در آن استقلال کامل دارد و هم عاطفه آن را به وضوح درمى یابد، سکوت نمى کند، بلکه به عنوان تأکید در این گونه موارد نیز دستورات لازم را صادر مى نماید، درمورد احترام والدین نیز آن قدر تأکید کرده است که در کمتر مسأله اى دیده مى شود. به عنوان نمونه به چند قسمت اشاره مى کنیم:
الف) در چهار سوره از قرآن مجید نیکى به والدین بلافاصله بعد از مسأله توحید قرار گرفته است. این هم ردیف بودن دو مسأله بیانگر این است که اسلام تا چه حد براى پدر و مادر احترام قائل است.