صفحه ٢٢١

در این آیه براى اینکه گمان نشود یکنواخت بودن باران دلیل بر این است که همه سرزمین ها یکسان زنده شوند و براى اینکه روشن گردد استعدادها و آمادگى هاى متفاوت سبب استفاده هاى مختلف از مواهب الهى مى شود، مى گوید: «سرزمین شیرین و پاکیزه گیاهان پربرکت و مفید و سودمند خود را به اذن پروردگارش بیرون مى فرستد، اما زمین هاى شوره زار و خبیث و زشت، چیزى جز گیاهان ناچیز و کم ارزش نمى رویاند».
آیه فوق درحقیقت اشاره به مسأله مهمى است که در زندگى این جهان و جهان دیگر در همه جا تجلى مى کند، و آن اینکه «فاعلیت فاعل» براى به ثمر رسیدن یک موضوع، کافى نیست، بلکه استعداد و «قابلیت قابل» نیز شرط است. از دانه هاى باران، چیزى حیات بخش تر و لطیف تر تصور نمى شود، اما همین بارانى که در لطافت طبعش کلامى نیست در یک جا سبزه و گل مى رویاند و در جاى دیگر خس و خاشاک.

میدان پرورش و تربیت(1)
در آیه 141 سوره آل عمران مى خوانیم: (وَلِیُمَحِّصَ اللّهُ الَّذِینَ آمَنُواْ وَیَمْحَقَ الْکَافِرِینَ)؛ «و تا خداوند، افراد باایمان را خالص گرداند (و ورزیده شوند) و کافران را (به تدریج) نابود سازد».
«لیمحص» از ماده «تمحیص» به معنى پاک نمودن چیزى از هرگونه عیب است.
و «یمحق» از ماده «محق» (بر وزن مرد) به معنى کم شدن تدریجى چیزى است و به همین مناسبت شب پایان ماه را «محاق» مى گویند، زیرا روشنى ماه کم کم کاسته شده و از بین مى رود.