صفحه ٤٣٩

یک حد درباره قاتل جارى مى گردد».(1)
البته مواردى وجود دارد که در زنا تنها بر یک طرف حد جارى مى شود (مانند زناى به عنف و امثال آن) ولى این ها جنبه استثنایى دارد. آنچه معمول و متعارف است این است که با توافق طرفین صورت مى گیرد، و مى دانیم همیشه فلسفه احکام، تابع افراد غالب است.

3. شرط قبولى توبه
توبه، تنها استغفار یا ندامت از گذشته، و حتى تصمیم به ترک آن در آینده نیست، بلکه علاوه بر همه این ها شخص گنهکار باید در مقام جبران برآید.
اگر واقعاً حیثیت زن یا مرد پاک دامنى را لکه دار ساخته، براى قبولى توبه خود باید سخنان خویش را دربرابر تمام کسانى که این تهمت را از او شنیده اند تکذیب کند و به اصطلاح، اعاده حیثیت نماید.
جمله «و اصلحوا» بعد از ذکر جمله «تابوا» اشاره به همین حقیقت است، که باید این گونه اشخاص از گناه خود توبه کنند و در مقام اصلاح فسادى که مرتکب شده اند برآیند.
این صحیح نیست که یک نفر در ملأ عام (یا از طریق مطبوعات و وسایل ارتباط جمعى) دیگرى را به دروغ متهم کند و سپس در جاى خلوتى استغفار نموده، از پیشگاه خدا تقاضاى عفو نماید. خداوند هرگز چنین توبه اى را قبول نخواهد کرد.
لذا در چند حدیث از پیشوایان اسلام نقل گردیده. که از آن ها پرسیده شده است: «آیا کسانى که تهمت ناموسى مى زنند بعد از اجراى حد شرعى و بعد از