معارف بوک

برخورد منطقى با همه مخالفان(1)
خداوند مى فرماید: (وَقُل لِّعِبَادِى یَقُولُواْ الَّتِى هِیَ أَحْسَنُ اِنَّ الشَّیْطَانَ یَنزَغُ بَیْنَهُمْ اِنَّ الشَّیْطَانَ کَانَ لِلإِنْسَانِ عَدُوّاً مُّبِینًا)؛ «به بندگانم بگو: سخنى بگویند که بهترین (سخن) باشد! چراکه شیطان (به وسیله سخنان ناروا) میان آنها فتنه و فساد مى کند؛ زیرا (همیشه) شیطان دشمن آشکارى براى انسان بوده است».
از آنجا که در آیات پیشین سخن از مبدأ و معاد و دلایلى براى این دو مسأله مهم اعتقادى در میان بوده، در آیات مورد بحث، روش گفتگو و استدلال با مخالفان، به ویژه مشرکان را مى آموزد، چراکه مکتب هرقدر عالى باشد و منطق قوى و نیرومند، ولى بحث و مجادله با روش صحیح همراه نشود و به جاى لطف و محبت، خشونت بر آن حاکم گردد، بى اثر خواهد بود.
لذا در نخستین آیه مى گوید: «به بندگان من بگو: سخنى را بگویند که بهترین باشد»؛ (وَقُل لِّعِبَادِى یَقُولُواْ الَّتِى هِیَ أَحْسَنُ).
بهترین از نظر محتوى، بهترین از نظر طرز بیان، و بهترین از جهت همراه بودن با فضایل اخلاقى و روش هاى انسانى.
«چراکه اگر قول احسن را ترک گویند و به خشونت در کلام و مخاصمه و لجاجت برخیزند شیطان در میان آن ها فساد و فتنه مى کند»؛ (اِنَّ الشَّیْطَانَ یَنزَغُ بَیْنَهُمْ).
و فراموش نکنید که شیطان در کمین نشسته و بیکار نیست «زیرا شیطان از آغاز دشمن آشکارى براى انسان بوده است»؛ (اِنَّ الشَّیْطَانَ کَانَ لِلإِنْسَانِ عَدُوًّا مُّبِینًا).
درباره اینکه منظور از «عباد» در این آیه چه کسانى هستند، دو عقیده متفاوت میان مفسران وجود دارد که هر یک با قرائنى تأیید مى شود: