صفحه ٢٣٢

که «هر دروغى از راست فروغ مى گیرد»؛ اگر سخن راستى در جهان نبود، کسى هرگز دروغى را باور نمى کرد، و اگر جنس خالص در جهان نبود، کسى فریب جنس قلابى را نمى خورد، بنابراین حتى فروغ زودگذر باطل و آبروى و حیثیت موقت آن به برکت حق است، اما حق همه جا متکى به خویشتن و آبرو و اثر خویش است.

2. معناى زبد
«زبد» به معنى کف هاى روى آب و یا هرگونه کف است و مى دانیم که روى آب زلال، کمتر کف آشکار مى شود، چراکه کف ها به خاطر آلوده شدن آب به اجسام خارجى است و از اینجا روشن مى شود که اگر حق، به صفا و پاکى اصلى باقى بماند هرگز کف هاى باطل اطراف آن آشکار نمى گردد، اما هنگامى که حق براثر برخورد با محیط هاى آلوده رنگ محیط را به خود گرفت و حقیقت با خرافه درستى با نادرستى و پاکى با ناپاکى آمیخته شد، کف هاى باطل در کنار آن آشکار مى شوند.
این همان چیزى است که على (علیه السلام) در نهج البلاغه به آن اشاره فرموده، آنجا که مى گوید: «فَلَو أنَّ الباطِلَ خَلَصَ مِن مِزاجِ الحَقِّ لَم یَخفَ عَلَى المُرتادینَ وَ لَو أنَّ الحَقَّ خَلَصَ مِن لَبسِ الباطِلِ انقَطَعَت عَنهُ ألسُنُ المُعانِدینَ؛ اگر باطل از آمیزش با حق خالص شود، بر حق جویان مخفى نخواهد ماند و اگر حق از آمیزش باطل رهایى یابد، زبان بدگویان از آن قطع خواهد شد».(1)
بعضى از مفسران گفته اند که در آیه فوق درحقیقت سه تشبیه وجود دارد: یکى «نزول آیات قرآن» از آسمان وحى که تشبیه به نزول قطرات حیات بخش باران شده، دوم «دل هاى انسان ها» که تشبیه به زمین ها و دره ها گردیده که هر