صفحه ٢٠٧

درحقیقت بحث و جدال علمى در صورتى مى تواند ثمربخش باشد که متکى به یکى از این دلایل گردد: دلیل عقل یا کتاب یا سنت.
سپس در یک عبارت کوتاه و پرمعنى به بیان یکى از علل انحراف و گمراهى این رهبران ضلالت پرداخته، مى گوید: «آن ها با تکبر و بى اعتنایى (نسبت به سخنان الهى) مى خواهند مردم را از راه خدا گمراه سازند»؛ (ثَانِیَ عِطْفِهِ لِیُضِلَّ عَن سَبِیلِ اللَّهِ).
«ثانى» از ماده «ثنى» به معنى پیچیدن است و «عطف» به معنى پهلوست و پیچیدن پهلو کنایه از بى اعتنایى به اعراض از چیزى است.
جمله «لیضل» ممکن است هدف این اعراض و روى گردانى باشد، یعنى آن ها براى گمراه ساختن مردم آیات و هدایت هاى الهى را به هیچ مى گیرند، و ممکن است نتیجه آن شود، یعنى محصول بى اعتنایى آن ها این است که مردم را از راه حق بازمى دارد. سپس کیفر شدید آن ها را در دنیا و آخرت به این صورت تشریح مى کند: «براى آنان در دنیا رسوایى و بدبختى است و در قیامت عذاب سوزان را به آن ها مى چشانیم»؛ (لَهُ فِى الدُّنْیَا خِزْیٌ وَنُذِیقُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ عَذَابَ الْحَرِیقِ).
و به او مى گوییم: «این نتیجه چیزى است که دست هایت از پیش براى تو فرستاده است»؛ (ذَلِکَ بِمَا قَدَّمَتْ یَدَاکَ).
«و خداوند هرگز به بندگان ستم نمى کند»؛ (وَأَنَّ اللّهَ لَیْسَ بِظَلاَّمٍ لِّلْعَبِیدِ).
نه کسى را بى جهت کیفر مى دهد و نه بدون دلیل بر میزان مجازات کسى مى افزاید؛ برنامه او عدالت محض و محض عدالت است.

آثار شوم مجادله باطل(1)
بحث و گفتگو کلید حل مشکلات مى باشد، اما این صورتى است که دو طرف