صفحه ٣٦٥

بنابراین اگر آن ها از کار خود پشیمان شدند و در مقام عذرخواهى برآمدند و یا بعد از هجرت به شما پیوستند، آن ها را از خود نرانید، عفو و گذشت پیشه کنید، همان طور که انتظار دارید خدا هم با شما چنین کند.
در داستان افک «عایشه» در تفسیر سوره نور مى خوانیم: هنگامى که کار شایعه سازان در مدینه بالا گرفت بعضى از مؤمنان که بستگانشان در صف شایعه سازان بودند سوگند یاد کردند که هرگونه کمک مالى را از آن ها قطع کنند. آیه 22 همان سوره نازل شد و گفت: «کسانى که داراى برترى مالى و وسعت زندگى هستند نباید سوگند یاد کنند که از انفاق نسبت به نزدیکان و مستمندان و مهاجران در راه خدا دریغ نمایند. آن ها باید عفو کنند و صرف نظر نمایند». (أَن یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ)؛ «آیا دوست ندارید خداوند شما را ببخشد؟!».
درباره اینکه تفاوت میان «عفو» و «صفح» و «غفران» چیست، با توجه به مفهوم لغوى آن ها روشن مى شود که سلسله مراتب بخشش گناه را بیان مى کند، زیرا «عفو» به معنى صرف نظر کردن از مجازات است، و «صفح» مرتبه بالاترى است، یعنى ترک هرگونه سرزنش، و «غفران» به معنى پوشاندن گناه و به فراموشى سپردن آن است.
بر این اساس، افراد باایمان در عین قاطعیت در حفظ اصول اعتقادى خویش، و تسلیم نشدن درمقابل زن و فرزندانى که آن ها را به راه خطا دعوت مى کنند، باید تا آنجا که مى توانند در تمام مراحل، محبت و عفو و گذشت را دریغ نکنند که همه این ها وسیله اى است براى تربیت و بازگرداندن آنان به مسیر اطاعت خداوند.
در آیه بعد به یک اصل کلى دیگر درمورد اموال و فرزندان اشاره کرده، مى فرماید: «اموال و اولاد شما، وسیله آزمایش شما هستند»؛ (اِنَّمَا أَمْوَالُکُمْ وَأَوْلادُکُمْ فِتْنَة) و اگر در میدان آزمایش، از عهده برآیید، «اجر و پاداش عظیم نزد خداوند (از آن شما) خواهد بود»؛ (وَاللَّهُ عِندَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ).