صفحه ٣٣٨

رحمت نیست، کانون خشم و غضب الهى است، امّا در عین حال، این مأموران هرگز از مرز عدالت خارج نمى شوند و فرمان خدا را بى کم وکاست اجرا مى کنند.
جمعى از مفسران در اینجا این سؤال را مطرح کرده اند که تعبیر «نافرمانى نکردن» در آیه فوق، با مسأله نبود تکلیف در قیامت چگونه سازگار است؟
پاسخ: باید توجه داشت که اطاعت کردن و نافرمانى نکردن فرشتگان نوعى اطاعت تکوینى است نه تشریعى، و اطاعت تکوینى همیشه وجود دارد، به تعبیر دیگر: آن ها آن چنان ساخته شده اند که فرمان هاى الهى را با کمال میل و رغبت و عشق در عین اختیار اجرا مى کنند.
در هر صورت یکى از مهم ترین نکات آیه فوق مربوط به تعلیم و تربیت خانواده است و دستور امر به معروف و نهى از منکر، یک دستور عام است که همه مسلمین را نسبت به یکدیگر شامل مى شود، ولى از آیات فوق و روایاتى که درباره حقوق فرزند و مانند آن در منابع اسلامى وارد شده، به خوبى استفاده مى شود که انسان درمقابل همسر و فرزند خویش مسئولیت سنگین ترى دارد و موظف است تا آنجا که مى تواند در تعلیم و تربیت آن ها بکوشد، آن ها را از گناه بازدارد و به نیکى ها دعوت نماید، نه اینکه تنها به تغذیه جسم آن ها قناعت کند.
درحقیقت، اجتماع بزرگ از واحدهاى کوچکى تشکیل مى شود که «خانواده» نام دارد و هرگاه این واحدهاى کوچک که رسیدگى به آن آسان تر است اصلاح گردد کل جامعه اصلاح مى شود، و این مسئولیت در درجه اول بر دوش پدران و مادران است، به ویژه در عصر ما که امواج کوبنده فساد در بیرون خانواده ها بسیار قوى و خطرناک است. براى خنثى کردن آن ها از طریق تعلیم و تربیت خانوادگى باید برنامه ریزى اساسى تر و دقیق تر انجام شود.
نه تنها آتش هاى قیامت، بلکه آتش هاى دنیا نیز از درون وجود انسان ها سرچشمه مى گیرد و هر کس موظف است خانواده خود را از این آتش ها حفظ کند.