معارف بوک

در حدیثى مى خوانیم: «هنگامى که آیه فوق نازل شد، کسى از یاران پیامبر (صلی الله علیه و آله) سؤال کرد: چگونه خانواده خود را از آتش دوزخ حفظ کنم؟» حضرت فرمود : «تَأمُرُهُم بِما أمَرَ اللّهُ، وَ تَنهاهُم عَمّا نَهاهُمُ اللّهُ، إن أطاعوکَ کُنتَ قَد وَقَیتَهُم، وَ إن عَصُوکَ کُنتَ قَد قَضَیتَ ما عَلَیکَ؛ آن ها را امر به معروف ونهى از منکر مى کنى، اگر از تو پذیرفتند آن ها را از آتش دوزخ حفظ کرده اى، و اگر نپذیرفتند وظیفه خود را انجام داده اى».(1)
و در حدیث جامع و جالب دیگرى از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمده است: «ألا کُلُّکُم راعٍ وَ کُلُّکُم مَسؤولٌ عَن رَعِیَّتِهِ، فالأمیرُ عَلَى النّاسِ راعٍ، وَ هُوَ مَسؤولٌ عَن رَعِیَّتِهِ، وَالرَّجُلُ راعٍ عَلى أهلِ بَیتِهِ وَ هُوَ مَسؤولٌ عَنهُم، فالمَرئَةُ راعِیَةٌ عَلى أهلِ بَیتِ بَعلِها وَوَلَدِهِ، وَ هِىَ مَسؤولَةٌ عَنهُم، ألا فَکُلُّکُم راعٍ، وَ کُلُّکُم مَسؤولٌ عَن رَعِیَّتِهِ؛ بدانید که همه شما نگهبانید و همه دربرابر کسانى که مأمور نگهبانى آن ها هستید مسئولید؛ امیر و رئیس حکومت اسلامى نگهبان مردم است و دربرابر آن ها مسئول است، مرد، نگهبان خانواده خویش است و درمقابل آن ها مسئول، زن نیز نگهبان خانواده شوهر و فرزندان است و دربرابر آن ها مسئول مى باشد. بدانید که همه شما نگهبانید و همه شما در برابر کسانى که مأمور نگهبانى آن ها هستید مسئولید!».(2)
این بحث دامنه دار را با حدیثى از امیرمؤمنان على (علیه السلام) پایان مى دهیم.
امام (علیه السلام) در تفسیر آیه فوق فرمود: «عَلِّمُوا أنفُسَکُم وَ أهلیکُمُ الخَیرَ، وَ أدِّبُوهُم؛ منظور این است که به خود و خانواده خویش نیکى بیاموزید و آن ها را ادب کنید».(3)