معارف بوک

نافله است، و آیه (وَالَّذِینَ هُمْ عَلَى صَلاتِهِمْ یُحَافِظُونَ) (که در چند آیه بعد آمده است) ناظر به نماز فریضه است.(1)
این تفاوت ممکن است از اینجا باشد که تعبیر «محافظت» مناسب نمازهاى واجب است که آن ها را باید در وقت هاى معین انجام داد، اما تعبیر به «تداوم» مناسب نمازهاى مستحب است، چراکه انسان مى تواند گاهى آن ها را انجام دهد و گاهى ترک کند.
به هر حال بعد از ذکر نماز که بهترین اعمال و بهترین حالات مؤمنان است، به دومین ویژگى آن ها پرداخته، مى افزاید: «کسانى که در اموالشان حق معلومى است»؛ (وَالَّذِینَ فِى أَمْوَالِهِمْ حَق مَّعْلُومٌ).
«براى تقاضاکنندگان و محرومان»؛ (لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ).
و به این شکل، هم ارتباطشان را با خالق حفظ مى کنند و هم پیوندشان را با خلق خدا. بعضى از مفسران معتقدند که منظور از «حق معلوم» در اینجا همان «زکات» است که مقدار معینى دارد و از مصارف آن «سائل» و «محروم» است، در حالى که مى دانیم این سوره مکى است و حکم زکات در مکه نازل نشده بود، یا اگر نازل شده بود مقدار معین نداشت، لذا بعضى دیگر معتقدند: مراد از «حق معلوم» چیزى غیر از زکات است که انسان بر خود لازم مى شمرد که به نیازمندان بدهد. شاهد این تفسیر حدیثى است که از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که وقتى درباره تفسیر این آیه سؤال کردند که آیا این چیزى غیر از زکات است؟ فرمود:
«هُوَ الرَّجُلُ یُوتِیهِ اللَّهُ الثَّروَةَ مِنَ المالِ، فَیُخرِجُ مِنهُ الألفَ وَ الألفَینِ وَ الثَّلاثَةَ الآلافِ وَ الأقَلَّ وَ الأکثَرَ، فَیَصِلُ بِهِ رَحِمَهُ، وَ یَحمِلُ بِهِ الکَلَّ عَن قَومِهِ؛ آرى، این درباره کسى است که خداوند ثروت و مالى به او مى بخشد و او به مقدار هزار یا دو هزار یا سه