معارف بوک

سپس با تأکید بیشتر، مسأله آگاهى خدا را از همه چیز تعقیب کرده، مى گوید:
«کوچک ترین چیزى در زمین و آسمان حتى به اندازه سنگینى ذره بى مقدارى، از دیدگاه علم پروردگار تو مخفى و پنهان نمى ماند، و نه کوچک تر از این ونه بزرگ تر از این، مگر اینکه همه این ها در لوح محفوظ و کتاب آشکار علم خدا ثبت و ضبط است».
«یعزب» از ماده «عزوب» در اصل به معنى دورى و جدایى از خانه و خانواده به منظور یافتن مرتع براى گوسفندان و چهارپایان است؛ سپس به معنى غیبت و پنهانى به طور مطلق استعمال شده است. «ذره» به معنى جسم بسیار کوچک است و به همین مناسبت به مورچه هاى ریز ذره گفته مى شود. و «کتاب مبین» اشاره به علم وسیع پروردگار است که گاهى از آن تعبیر به «لوح محفوظ» مى شود.
بنابراین خداوند در آیه فوق روى سه نکته تکیه کرده است: در هیچ کار و حالى نیستى و هیچ آیه اى تلاوت نمى کنى و هیچ عملى انجام نمى دهید، مگر اینکه ما شاهد و ناظر بر شما هستیم.
این تعبیرات سه گانه درواقع اشاره به «افکار» و «گفتار» و «اعمال» انسان هاست، یعنى خداوند همان گونه که اعمال ما را مى بیند، سخنان ما را نیز مى شنود و از افکار و نیات ما نیز آگاه و باخبر است و چیزى از این ها از محیط علم پروردگار بیرون نیست.
بدون شک، نیت و حالات روحى در مرحله نخست قرار دارد و گفتار، پشت سر آن است و کردار و عمل به دنبال آن، و لذا در آیه نیز به همین ترتیب ذکر شده است.
در هر صورت در این آیه درس بزرگى براى همه مسلمانان بیان شده، درسى که مى تواند آن ها را در مسیر حق به راه اندازد و از کج روى ها و انحرافات بازدارد، درسى که توجه به آن جامعه اى صالح و پاک مى سازد و آن اینکه: