معارف بوک

دانسته اند. بعضى گفته اند: منظور این است که خداوند محبت آنان را در دل هاى دشمنانشان مى افکند و این محبت رشته اى مى شود در گردنشان که آن ها را به سوى ایمان مى کشاند.
بعضى دیگر آن را به معنى محبت مؤمنان نسبت به یکدیگر که باعث قدرت و قوت و وحدت کلمه مى شود دانسته اند، و بعضى نیز اشاره به دوستى مؤمنان نسبت به یکدیگر در آخرت دانسته و مى گویند: آن ها آن چنان به یکدیگر علاقه پیدا مى کنند که از دیدار هم برترین شادى و سرور به آنان دست مى دهد.
ولى اگر با وسعت نظر به مفاهیم وسیع آیه بیندیشیم خواهیم دید که همه این تفسیرها در مفهوم آیه جمع است، بى آنکه با هم تضادى داشته باشند.
و نکته اصلى آن این است که «ایمان و عمل صالح» جاذبه و کشش فوق العاده اى دارد، اعتقاد به یگانگى خدا و دعوت پیامبران که بازتابش در روح و فکر و گفتار و کردار انسان به صورت اخلاق عالیه انسانى، تقوا و پاکى و درستى و امانت و شجاعت و ایثار و گذشت، تجلى کند، همچون نیروهاى عظیم مغناطیس، کشنده و رباینده است.
حتى افراد ناپاک و آلوده از پاکان لذت مى برند و از ناپاکى همچون خود متنفرند، به همین دلیل هنگامى که ـ براى نمونه ـ مى خواهند همسر یا شریکى انتخاب کنند تأکید دارند که طرف آن ها پاک و نجیب و امین و درستکار باشد.
این طبیعى است و درحقیقت نخستین پاداشى است که خدا به مؤمنان و صالحان مى دهد که دامنه اش از دنیا به سراى دیگر نیز کشیده مى شود.
با چشم خود بسیار دیده ایم که این گونه افراد پاک، وقتى چشم از جهان مى بندند، دیده ها براى آن ها گریان مى شود و هرچند به ظاهر، پست و مقام اجتماعى نداشته باشند، همه مردم جاى آن ها را خالى مى بینند و همه خود را در عزاى آن ها شریک مى دانند.