صفحه ٤٠٥

لجاجت) ایمان نمى آورند مفید نخواهد بود! آیا آنها (چیزى) جز همانند روزهاى پیشینیان (و بلاها و مجازات هایشان) را انتظار مى کشند؟! بگو: شما انتظار بکشید، من نیز با شما انتظار مى کشم!
سپس (هنگام نزول بلا و مجازات،) فرستادگان خود و کسانى را که (به آنان) ایمان مى آورند، نجات مى دهیم و همین گونه، بر ما حق است که مؤمنان (به تو) را (نیز) رهایى بخشیم».

تفسیر
در آیات گذشته سخن از این بود که ایمان باید جنبه اختیارى داشته باشد نه اضطرارى و اجبار، به همین مناسبت در نخستین آیه مورد بحث، راه تحصیل ایمان اختیارى را نشان مى دهد و به پیامبر (صلی الله علیه و آله) مى فرماید: «به آن ها بگو: درست بنگرید و ببینید در آسمان و زمین چه (نظام حیرت انگیز و شگرفى) است (که هر گوشه اى از آن دلیلى بر عظمت و قدرت و علم و حکمت آفریدگار است؟)»؛ (قُلِ انظُرُواْ مَاذَا فِى السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ).
این همه ستارگان درخشان و بیکران مختلف در آسمان که هر کدام در مدار خود مى گردند، این منظومه هاى بزرگ و این کهکشان هاى غول پیکر و این نظام دقیقى که بر سراسر آن ها حکم فرماست، همچنین این کره زمین با تمام عجایب و اسرارش و این همه موجودات زنده متنوع و گوناگونش. در ساختمان همه این ها به دقت بنگرید و با مطالعه آن ها با مبدأ جهان هستى آشناتر و به او نزدیک تر شوید.
این جمله به روشنى مسأله جبر و سلب آزادى اراده را نفى مى کند و مى گوید: ایمان نتیجه مطالعه جهان آفرینش است، یعنى این کار به دست خود شماست. سپس اضافه مى کند: ولى با این همه آیات و نشانه هاى حق باز جاى تعجب