معارف بوک

براى نماز خواندن مردم ساخته ام، مفهومش این است که آن را براى این کار آماده کرده ام، نه اینکه مردم را به اجبار به نماز وادارم، همچنین در موارد دیگر، مانند ساختن مدرسه براى تحصیل، و بیمارستان براى درمان، و کتابخانه براى مطالعه.
بنابراین، خداوند این انسان را براى اطاعت و بندگى آماده ساخته و هرگونه وسیله اى را اعم از عقل و عواطف و قواى مختلف، از درون، و پیامبران و کتب آسمانى و برنامه هاى تشریعى از برون، براى او فراهم کرده است. مسلّم است که این معنى در مؤمن و کافر یکسان است، هرچند مؤمن از امکانات بهره بردارى نموده و کافر ننموده است.
لذا در حدیثى از امام صادق (علیه السلام) مى خوانیم که وقتى از تفسیر آیه (وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ اِلاَّ لِیَعْبُدُونِ) را از آن حضرت سؤال کردند، فرمود: «خَلَقَهُم لِلعِبادَةِ؛ آن ها را براى عبودیت آفریده است».
راوى مى گوید: سؤال کردم: آیا گروه خاصى منظور است یا همه مردم؟ امام (علیه السلام) فرمود: «همه مردم».(1)
و در حدیث دیگرى از همان امام (علیه السلام) نقل شده که وقتى تفسیر این آیه را سؤال کردند، فرمود: «خَلَقَهُم لِیَأمُرَهُم بِالعِبادَةِ؛ آن ها را آفرید تا دستور عبادت به آن ها دهد».(2)
اشاره به اینکه هدف، اجبار به عبادت و بندگى نبوده، بلکه زمینه سازى براى آن بوده است و این درباره عموم مردم صادق مى باشد.(3)