معارف بوک

آیا اگر از کسى به اجبار و با زور سر نیزه مبلغ هنگفتى براى ساختن یک بیمارستان بگیرند این عمل هیچ اثر اخلاقى و تکامل روحى براى او دارد؟ به یقین نه، اما اگر به اراده و میل خویش، حتى یک ریال به چنین هدف مقدسى کمک کند به همان نسبت راه کمال اخلاقى را پیموده است.
از این سخن چنین نتیجه مى گیریم که خداوند باید با اوامر و تکالیف و برنامه هاى تربیتى که به واسطه پیامبران او و نیروى عقل ابلاغ مى شود، این مسیر را براى ما مشخص کند و ما با اختیار و اراده خویش این راه را بپیماییم.
باز در اینجا سؤال دیگرى مطرح است: برخى هنگامى که توضیحات بالا را مى شنوند مى پرسند: اگر هدف از آفرینش ما تکامل انسانى، یا به تعبیر دیگر، قرب به پروردگار و حرکت وجودى ناقص به سوى وجودى بى نهایت کامل بوده، پس هدف از این تکامل چیست؟
پاسخ این سؤال نیز با این جمله روشن مى شود که تکامل، هدف نهایى و یا به تعبیر دیگر: «غایة الغایات» است.
توضیح: اگر از محصلى سؤال کنیم که براى چه درس مى خوانى؟ مى گوید: براى اینکه به دانشگاه راه یابم. باز اگر سؤال کنیم: دانشگاه را براى چه مى خواهى؟ مى گوید: براى اینکه براى مثال دکتر یا مهندس لایقى شوم.
مى پرسیم: آن را براى چه مى خواهى؟ مى گوید: هم براى اینکه فعالیت مثبتى کنم و هم درآمد خوبى داشته باشم.
مى گوییم: درآمد خوب را براى چه مى خواهى؟ مى گوید: براى اینکه زندگى آبرومند و مرفهى داشته باشم. مى پرسیم: زندگى مرفه و آبرومند را براى چه مى خواهى؟ در اینجا مى بینیم لحن سخن او عوض مى شود و مى گوید: خوب، براى اینکه زندگى مرفه و آبرومندى داشته باشم دیگر، یعنى همان پاسخ سابق را تکرار مى کند.