صفحه ٢٥٦

بنابراین نه دنیاپرستان به آنچه مى خواهند مى رسند و نه طالبان آخرت از دنیا محروم مى شوند، اما با این تفاوت که گروه اول با دست خالى به سراى آخرت مى روند و گروه دوم با دست هاى پر!
نظیر همین معنى در آیات 18 و 19 سوره اسراء به شکل دیگرى آمده است:
(مَّن کَانَ یُرِیدُ الْعَاجِلَةَ عَجَّلْنَا لَهُ فِیهَا مَا نَشَاءُ لِمَن نُّرِیدُ ثُمَّ جَعَلْنَا لَهُ جَهَنَّمَ یَصْلاهَا مَذْمُوماً مَّدْحُوراً * وَمَنْ أَرَادَ الآخِرَةَ وَسَعَى لَهَا سَعْیَهَا وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِکَ کَانَ سَعْیُهُم مَّشْکُورا)؛ «هر کس که (تنها) زندگى زودگذر (دنیا) را مى طلبد، آن مقدار از آن را که بخواهیم ـ و به هر کس اراده کنیم ـ مى دهیم؛ سپس دوزخ را براى او قرار خواهیم داد، که در آتش سوزانش مى سوزد، در حالى که نکوهیده و رانده (درگاه خدا) است، و هرکس که سراى آخرت را بطلبد و براى آن سعى و کوشش کند ـ در حالى که ایمان داشته باشدـ چنین کسانى سعى و تلاش آن ها، (از سوى خدا) پاداش داده خواهد شد».
تعبیر (نَزِدْ لَهُ فِى حَرْثِهِ) با آنچه در آیات دیگر قرآن آمده هماهنگ است، ازجمله (مَن جَاء بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا)؛ «کسى که کار نیکى انجام دهد ده برابر پاداش اوست»(1) و (لِیُوَفِّیَهُمْ أُجُورَهُمْ وَیَزِیدَهُم مِّن فَضْلِهِ)؛ «(آن ها این اعمال صالح را انجام مى دهند) تا خداوند اجر و پاداش کامل به آن ها دهد و از فضلش بر (پاداش) آن ها بیفزاید».(2)
به هر حال آیه فوق ترسیم گویایى از بینش اسلامى درباره زندگى دنیاست، دنیایى که مطلوب بالذات است و دنیایى که مقدمه جهان دیگر و مطلوب بالغیر. اسلام به دنیا به عنوان یک مزرعه مى نگرد که محصولش در قیامت چیده مى شود. تعبیراتى که در لسان روایات یا بعضى دیگر از آیات قرآن آمده تأیید و تأکیدى بر