معارف بوک

توفیق خدا) باشد! و به خاطر (کارهاى) آنها، اندوهگین و (دلسرد) مشو! و از توطئه هاى آنها، در تنگنا قرار مگیر! زیرا خداوند با کسانى است که تقوا پیشه کرده اند و کسانى که نیکوکارند».
در لابه لاى آیات مختلف این سوره بحث هاى گوناگونى گاهى ملایم و گاهى تند، با مشرکان و یهود و به طور کلى با گروه هاى مخالف به میان آمده، به ویژه در آیات اخیر عمق و شدت بیشترى دارد.
در پایان این بحث ها که پایان سوره نحل محسوب مى شود یک رشته دستورات مهم اخلاقى از نظر برخورد منطقى، طرز بحث، چگونگى کیفر و عفو، و نحوه ایستادگى دربرابر توطئه ها و مانند آن، بیان شده است که مى توان آن را به عنوان اصول تاکتیکى و روش مبارزه درمقابل مخالفین در اسلام نام گذارى کرد و به عنوان یک قانون کلى در هر زمان و در همه جا از آن استفاده نمود. این برنامه در ده اصل خلاصه مى شود که با توجه به آیات مورد بحث به ترتیب زیر است:
یک: نخست مى گوید: «به وسیله حکمت به سوى راه پروردگارت دعوت کن». «حکمت» به معنى علم و دانش و منطق و استدلال است و در اصل به معنى منع آمده و از آن جا که علم و دانش و منطق و استدلال مانع از فساد و انحراف است به آن حکمت گفته شده، و به هر حال نخستین گام در دعوت به سوى حق استفاده از منطق صحیح و استدلالات حساب شده است، و به تعبیر دیگر: دست انداختن در درون فکر و اندیشه مردم و به حرکت درآوردن آن و بیدار ساختن عقل هاى خفته، نخستین گام محسوب مى شود.
دو: «به وسیله اندرزهاى نیکو»؛ (وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ)، واین دومین گام در طریق دعوت به راه خداست، یعنى استفاده کردن از عواطف انسان ها، چراکه موعظه و اندرز، بیشتر جنبه عاطفى دارند، که با تحریک آن مى توان توده هاى عظیم مردم