معارف بوک

که دربرابر مخالفان در عین طرح بحث هاى منطقى چنان آن را با اصول اخلاقى بیامیزیم که در اعماق روح آن ها نفوذ کند.
شرط نفوذ این است که طرف مقابل احساس کند گوینده واجد اوصاف زیر است:
یک: به گفته هاى خود ایمان دارد و آنچه مى گوید از اعماق جانش برمى خیزد.
دو: هدفش از بحث، حق جویى و حق طلبى است، نه برترى جویى و تفوق طلبى.
سه: هرگز نمى خواهد طرف را تحقیر کند و خود را بزرگ نماید.
چهار: آنچه مى گوید از روى دلسوزى مى گوید و منافع شخصى و خصوصى در این کار ندارد.
پنج: براى طرف مقابل احترام قائل است و به همین دلیل در تعبیرات خود نزاکت در بحث را فراموش نمى کند.
شش: نمى خواهد حس لجاجت طرف را بى جهت برانگیزد و اگر درباره موضوعى به اندازه کافى بحث شده به همان قناعت مى کند و از اصرار در بحث و به کرسى نشاندن حرف خویش پرهیز دارد.
هفت: منصف است و جانب انصاف را هرگز از دست نمى دهد، هرچند طرف مقابل این اصول را رعایت نکند.
هشت: نمى خواهد افکار خود را به دیگران تحمیل کند، بلکه علاقه دارد جوششى در دیگران ایجاد کند تا در عین آزادى، این خودجوشى، آن ها را به حقیقت برساند.
دقت در آیات قرآن و طرز برخورد پیامبر (صلی الله علیه و آله) ـ به فرمان خدا ـ با مخالفان که همراه با ریزه کارى هاى جالبى بود گواه بسیار زنده اى براى بحث هاى بالاست.
او گاهى تا آنجا پیش مى رود که حتى دقیقاً تعیین نمى کند که ما در راه هدایتیم