صفحه ٣٥٦

هَدَیْنَا وَنُوحاً هَدَیْنَا مِن قَبْلُ وَمِن ذُرِّیَّتِهِ دَاوُودَ وَسُلَیْمَانَ وَأَیُّوبَ وَیُوسُفَ وَمُوسَى وَهَارُونَ وَکَذَلِکَ نَجْزِى الْمُحْسِنِینَ * وَزَکَرِیَّا وَیَحْیَى وَعِیسَى وَاِلْیَاسَ کُلٌّ مِّنَ الصَّالِحِینَ * وَاِسْمَاعِیلَ وَالْیَسَعَ وَیُونُسَ وَلُوطًا وَکُلّاً فضَّلْنَا عَلَى الْعَالَمِینَ * وَمِنْ آبَائِهِمْ وَذُرِّیَّاتِهِمْ وَاِخْوَانِهِمْ وَاجْتَبَیْنَاهُمْ وَهَدَیْنَاهُمْ اِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ)؛ «و اسحاق و یعقوب را به او [ابراهیم] بخشیدیم و همه را هدایت کردیم؛ و نوح را (نیز) پیش از آن هدایت نمودیم و از فرزندان او، داوود و سلیمان و ایّوب و یوسف و موسى و هارون را (هدایت کردیم)؛ این گونه نیکوکاران را پاداش مى دهیم! و (همچنین) زکریّا و یحیى و عیسى و الیاس را؛ همگى از صالحان بودند. و اسماعیل و الیسع و یونس و لوط را؛ و همه را بر جهانیان برترى دادیم. و از پدران و فرزندان و برادران آنها (افرادى را برترى بخشیدیم) و آنان را برگزیدیم و به راه راست هدایت نمودیم».
در این آیات به قسمتى از مواهبى که خداوند به ابراهیم (علیه السلام) داده بود اشاره شده، یعنى موهبت فرزندان صالح و نسل لایق و برومند که یکى از بزرگ ترین مواهب الهى محسوب مى شود.
درباره اینکه ضمیر «من ذریّته» (از دودمان او) به چه کسى برمى گردد، به ابراهیم یا نوح (علیهما السلام)، میان مفسران گفتگوى زیادى است، ولى غالب مفسران آن را به ابراهیم (علیه السلام) بازگردانیده اند و به ظاهر نباید تردید داشت که مرجع ضمیر ابراهیم (علیه السلام) است، زیرا بحث آیه درباره مواهب خدا به او مى باشد، نه نوح پیغمبر (علیه السلام). به علاوه که از روایات متعددى نیز این موضوع استفاده مى شود.
تنها مطلبى که سبب شده بعضى از مفسران ضمیر را به نوح بازگردانند ذکر نام «یونس» و «لوط» در آیات بعد است، زیرا در تواریخ، مشهور این است که «یونس» از فرزندان ابراهیم نبوده و «لوط» نیز برادرزاده یا خواهرزاده ابراهیم است، ولى درمورد «یونس»، مورخان اتفاق نظر ندارند، بعضى او را از دودمان ابراهیم دانسته(1) و بعضى، از پیامبران بنى اسرائیل.(2)