صفحه ٣٠٦

دو: «رجس» در لغت به معنى موجود پلید و ناپاک است و به گفته «راغب» در کتاب مفردات، این پلیدى چهارگونه است: گاهى از نظر غریزه و طبع، گاهى از نظر فکر و عقل، گاهى از جهت شرع، و گاهى از تمام جهات.
البته شکى نیست که پلیدى ناشى از نفاق و لجاجت و سرسختى درمقابل حق، نوعى پلیدى باطنى و معنوى است که اثر آن سرانجام در تمام وجود انسان و سخنان و کردارش آشکار مى شود.
سه: جمله (وَهُمْ یَسْتَبْشِرُونَ) با توجه به ریشه کلمه «بشارت» که به معنى خوشحالى و سرورى است که آثارش در چهره انسان ظاهر شود، نشان مى دهد که اثر تربیتى آیات قرآن به قدرى در مؤمنان آشکار بود که به سرعت علائمش در چهره هایشان نمایان مى شد.
چهار: در آیات فوق، «نفاق» و صفات زشتى که لازمه آن است، بیمارى قلبى شمرده شده، و «قلب» در این گونه موارد به معنى روح و عقل است، و بیمارى قلبى، در این موارد به معنى رذایل اخلاقى و انحرافات روانى است. این تعبیر نشان مى دهد که اگر انسان از روحیه سالمى برخوردار باشد، هیچ یک از این صفات زشت نباید در وجود او ریشه بدواند. این گونه اخلاق همچون بیمارى جسمانى برخلاف طبیعت انسان است، بنابراین آلودگى به این صفات دلیل بر انحراف از مسیر اصلى طبیعى، و نشانه بیمارى روحى و روانى است.
پنج: آیات فوق درس عجیبى به همه ما مسلمانان مى دهد، زیرا این واقعیت را بیان مى کند که مسلمانان نخستین با نزول هر سوره اى از قرآن روح تازه اى پیدا مى کردند و تربیت نوینى مى یافتند، آن چنان که آثارش به سرعت در چهره هاشان نمایان مى شد، در حالى که امروز افراد به ظاهر مسلمانى را مى بینیم که نه تنها خواندن یک سوره در آن ها اثر نمى گذارد، بلکه ختم تمام قرآن نیز چنین است.
آیا سوره ها و آیات قرآن اثر خود را از دست داده اند یا آلودگى افکار و بیمارى