معارف بوک

(زیرا «ینزغ» از ماده «نزغ» به معنى ورود در کارى به نیت افساد است)، ولى با توجه به مجموع قرائن، تفسیر دوم با ظاهر آیه سازگارتر است چراکه در قرآن کلمه «عبادى» معمولاً براى مؤمنان ذکر مى شود.
علاوه بر این، در شأن نزولى که بعضى از مفسران نقل کرده اند مى خوانیم که مشرکان در مکّه یاران پیامبر (صلی الله علیه و آله) را آزار مى دادند هنگامى که آن ها در فشار قرار مى گرفتند به پیامبر (صلی الله علیه و آله) اصرار مى کردند که به ما اجازه جهاد بده (یا اجازه خشونت در سخن و مبارزه به مثل) پیامبر (صلی الله علیه و آله) مى فرمود: هنوز چنین دستورهایى به من داده نشده است. در این هنگام آیات فوق نازل گشت (و به آن ها دستور داد تنها به مبارزه منطقى ادامه دهند).(1)
آیه بعد اضافه مى کند: «پروردگار شما از نیات و اعمال شما آگاه تر است، اگر بخواهد شما را مشمول رحمت خود مى سازد و اگر بخواهد مجازاتتان خواهد کرد»؛ (رَّبُّکُمْ أَعْلَمُ بِکُمْ اِن یَشَأْ یَرْحَمْکُمْ أَوْ اِن یَشَأْ یُعَذِّبْکُمْ) در ارتباط با دو تفسیر آیه قبل، این آیه نیز تاب دو تفسیر دارد:
نخست اینکه اى مشرکان و اى افراد بى ایمان! خداى شما هم رحمت واسعه دارد و هم مجازات دردناک وشما را شایسته هر کدام که ببیند، مشمول آن مى سازد، چه بهتر که دست به دامن رحمت واسعه او بزنید و از عذابش بپرهیزید.
اما طبق تفسیر دوم مفهومش چنین است: گمان نکنید که شما مؤمنان تنها اهل نجاتید و دیگران اهل دوزخ اند، خدا از اعمال شما و دل هاى شما آگاه تر است، اگر بخواهد، به سبب گناهانتان شما را مجازات مى کند و اگر بخواهد مشمول رحمت خود مى سازد، کمى به حال خود بیندیشید و درباره خود و دیگران عادلانه تر قضاوت کنید.