گفتار هفدهم: (گستره و نظام سازنده خوف ورجا در مؤمن)
سنت استدراج پيامد استکبار و سرپيچي از خدا
عامل خوف ورجا در همه کارهاي اختياري دنيوي و اخروي نقش آفرين و تأثيرگذار است و انسان هر کار اختياري عقلايي و حساب شده را به اميد رسيدن به خير و نفع و يا از ترس ضرر و خطر انجام مي دهد. چيزي که هست مؤمنان به خدا در اندازه معرفتشان به توحيد و به خصوص توحيد افعالي مي کوشند که اميد و ترسشان جهت الاهي پيدا کند. آنان به اميد آنکه خداوند به آنان ثواب و پاداش خير عنايت کند و گناهانشان را بيامرزد و از توفيقات خويش بهره مندشان سازد، به کارهاي مختلف مي پردازند. همچنين از ترس آنکه دچار غضب و خشم الاهي گردند و خداوند در دنيا نعمت هايي را از آنها بازستاند و در آخرت به عذاب گرفتارشان گرداند، کارهايي را انجام مي دهند. البته برخي که به مراتب عالي ايمان و تقرب به خدا ره يافته اند، بيش از هرچيز از اينکه از لقا و جوار الاهي محروم گردند ترسناک و بيمناک هستند.
يکي از اموري که انسان سخت بايد از آن بيمناک باشد، گرفتار شدن به سنت استدراج الاهي است که بر اساس آن خداوند به کافران و گنهکاراني که از طغيان و گناه دست برنمي دارند و هدايت و موعظه در آنان اثري نمي بخشد، مهلت مي دهد تا