گفتار پنجم: (فـراينـد تـوبـه)
توجه به زيان گناهان
انگيزه توبه در انسان، در گرو انديشه درباره ضرر هاي گناه و فوايد توبه و نقشي است که توبه در صيانت انسان از گناه و جبران خسارت هاي گناهان گذشته دارد. انسان ها از جهت درک ضررهاي گناه متفاوت اند و هرکس متناسب با معرفت خويش به ضررهاي گناه توجه دارد. برخي بر فرض توجه و انديشه در گناهان، بيشتر به ضررهاي مادي گناه توجه دارند و کمتر به ضررهاي معنوي و اخروي آن اهميت مي دهند. اما کساني که معرفت فزون تر دارند، بيشتر به ضررهاي اخروي گناه اهميت مي دهند.
برخي از زيان هاي گناه، جسماني و بدني هستند که به صورت بيماري و ضعف جسماني در انسان نمود پيدا مي کنند. اما آفت ها و ضررهاي رواني اغلب گناهان بيش از ضررهاي جسمي آنهاست؛ آفت هايي چون حيرت، سرگرداني، افسردگي، حالت وانهادگي و از دست دادن تمرکز. برخي بيشتر به بيماري ها و آفت هاي جسماني توجه دارند و درصدد رفع آنها برمي آيند و به آفت هاي روحي که آثار و عوارض سوء آنها بيشتر و خطرناک تر از بيماري هاي جسماني است توجه ندارند. آنان به شدت رنج و دشواري هاي بيماري هاي روحي که گناهکاران بدان ها گرفتار آمده اند نمي انديشند و به