صفحه ٥٢٣

خواسته هاي آنان مي گردد و در نتيجه، هم در دنيا بدبخت و بدفرجام مي گردند و هم در آخرت از سعادت و رضوان الاهي محروم گشته گرفتار عذاب الاهي مي گردند.

 مراتب مستحب محبت به خداوند
گذشته از محبت به خدا که لازمه ايمان به خدا به حساب مي آيد و ازاين روي واجب است و نيز آن مقدار از محبت به خدا که باعث انجام واجبات الاهي و ترک معاصي مي گردد و گفته شد که لااقل از باب مقدمه واجب داراي وجوب عقلي است، محبت فزون تر از آن دومرتبه که باعث انجام مستحبات و ترک مکروهات و مشتبهات و حتي در مواردي باعث ترک برخي از مباحات مي گردد، مستحب و داراي فضيلت است. اين محبت خود داراي مراتب گسترده اي است که تشخيص و تعيين آن مراتب دشوار است. کوتاه سخن آنکه گذشته از نصاب ايمان که تحصيل آن براي همگان واجب است و نيز تحصيل محبتي که لازمه ايمان است و نيز محبتي که باعث ترک محرمات و انجام واجبات مي گردد، ايمان و به موازات آن محبت خدا داراي مراتب عالي تر و کامل تري است و برخي از آيات و روايات اشاره به مراتب عالي و کامل ايمان دارند. پيام اين آيات و روايات اين است وقتي ايمان کامل و خالص مي گردد که محبت انسان به خداوند بيش از محبت به غيرخدا باشد، در غير اين صورت ايمان ناخالص و توأم با شرک است و هرچه بر محبت انسان بر خداوند افزوده شود، ايمان او خالص تر و کامل تر مي گردد و بر مراتب ايمان و محبت او به خداوند افزوده مي گردد.
امام صادق(عليه السلام) درباره ارتباط بين ايمان با محبت به خداوند مي فرمايند: لَا يَمْحَضُ رَجُلٌ الْإِيمَانَ بِاللَّهِ حَتَّى يَکونَ اللَّهُ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنْ نَفْسِهِ وَأَبِيهِ وَأُمِّهِ وَوُلْدِهِ وَأَهْلِهِ وَمَالِهِ وَمِنَ النَّاسِ کلِّهِمْ؛(433) «ايمان انسان به خداوند کامل و پالايش يافته نيست، مگر آنکه