صفحه ٤٣٣

اعتراف به ناتواني از شکر خدا
فَآلاؤُک جَمَّه ضَعُفَ لِسانى‏ عَنْ اِحْصآئِها، وَنَعْمآؤُک کثيرَه قَصُرَ فَهْمى‏ عَنْ اِدْراکها، فَضْلاً عَنِ اسْتِقْصآئِها، فَکيْفَ لى‏ بِتَحْصيلِ الشُّکرِ، وَشُکرى‏ اِيَّاک يَفْتَقِرُ اِلى‏ شُکرٍ؟! فَکلَّما قُلْتُ لَک الْحَمْدُ وَجَبَ عَلَىَّ لِذلِک اَنْ اَقُولَ لَک الْحَمْدُ؛ «بخشش هاي تو چنان زياد است که زبانم از شمارش آنها ناتوان است و نعمت هاي تو فراوان است که فهم از ادراک آنها قاصر است تا چه رسد که همه آنها را بتوان به نهايت سنجه کرد. پس من چگونه مي­توانم شکر آن نعمت ها را به جاي آورم و حال آنکه بر شکر من از تو شکري لازم است و هرگاه که من بگويم که حمد تو را سزد بايد که به پاس آن حمد تو را حمد و ستايشي ديگر گويم».
گاهي چيزهايي به قدري زياد و فراوان است که انسان نمي تواند آنها را بشمارد، اما ذهن انسان مي تواند آنها را تصور کند. اما حضرت مي فرمايد که نعمت هاي خداوند به حدي زياد است که هم شمارش آنها امکان پذير نيست و هم نمي توان آنها را در قالب محدود ذهن تصور و فهم کرد. پس با توجه به اينکه امکان شمارش و بازشناسي همه نعمت ها فراهم نيست و هم تصور و فهم ما از آنها ممکن نمي باشد و ما از بسياري از نعمت ها بي اطلاع هستيم، امکان به  جا آوردن حق شکر آنها نيز ميسور نمي باشد. علاوه بر آن، هر شکري نعمت و توفيقي است که خداوند به ما عنايت کرده است و بايد به پاس آن خداوند را شکر کرد. مضمون اين سخن در بسياري از روايات آمده، از جمله در روايتي که در يکي از جلسات پيشين بدان اشاره کرديم، امام صادق(عليه السلام) فرمودند: «موفقيت در انجام شکر و سپاس خود نعمت تازه اي است که شکر آن لازم است و اين موفقيت باارزش تر و پرقيمت تر از آن نعمتي است که موفق به شکر آن شده اي. پس براي هر شکري، شکري برتر از آن بايدت تا بي نهايت که انسان