صفحه ٣٧٦

[با سر برآوردن گياهان] بشکافتيم شکافتني ويژه، سپس در آن دانه ها رويانيديم، و انگور و سبزي، و درخت زيتون و خرما، و بوستان هاي پر درخت، و ميوه و علف، تا وسيله اي براي استفاده شما و چارپايانتان باشد».
اين آيات به ما مي فهماند که سرسلسله همه اسباب و عوامل و به تعبيرديگر مسبب الاسباب خداوند است و ما بايد در وراي اسباب و عواملي که در عالم و نظام آفرينش در کارند، نظرمان به خالق هستي و عله العلل و کسي که هيچ حرکتي و رخدادي بدون اذن و مشيت او انجام نمي پذيرد معطوف گردد و نگاه استقلالي به وسايط نداشته باشيم و باور کنيم که وسايط و عوامل مؤثر در عالم با اراده الاهي تأثير مي گذارند و مؤثر اصلي خداوند است. چنان که وقتي واسطه اي از سوي بزرگي پولي براي ما مي آورد ما آن هديه را به آن بزرگ نسبت مي دهيم و آن واسطه را وسيله اي براي رساندن آن هديه به خويش مي شناسيم.

 نقش اعتقاد به مالکيت مطابق خداوند در شکرگزاري از او
اگر ما به حقايق عالم معرفت يابيم و خداوند دلمان را نورانيت ببخشد، در مي يابيم که نه تنها خداوند سرسلسله جنبان عوامل و اسباب است، بلکه در پس همه اتفاقات ريز و درشتي که رخ مي دهد دست خداوند قرار دارد و همه حوادث و اتفاقاتي که پيوسته براي ما رخ مي دهد و حتي برگي که از درخت به زمين مي افتد، بدون اجازه و اراده خداوند انجام نمي پذيرند. وقتي ما به اين باور رسيديم که همه کارها به اذن و اراده خداوند انجام مي پذيرد، براي هر نعمتي که در اختيارمان قرار مي گيرد، بايد خداوند را سپاس گزاريم. وقتي ناني بر سر سفره مان قرار مي گيرد و آن را مي خوريم، بايد به ستايش خدا و تشکر از او بپردازيم. وقتي نفس مي کشيم، به اين حقيقت توجه داشته باشيم که خداوند هوا و اکسيژن را آفريده تا تنفس از آنْ حيات و زندگي ما تداوم يابد.