صفحه ٣٩٧

گفتار بيست و ششم: (شکرگزاري واکنش فطري به نعمت ها) 
 بهره مندي از نعمت ها و واکنش هاي رواني و رفتاري انسان

پس از آنکه انسان دريافت که خداوند نعمتي را در اختيارش نهاده و نيازش را برآورده ساخته است، به طور طبيعي واکنش ها و حالات خاص رواني در وي پديد مي آيد. اگر چيزي در اختيار انسان قرار گيرد که فايده فوري داشته باشد، مثلاً آب خنکي در اختيار فرد تشنه اي قرار گيرد و او توجه داشته باشد که خداوند آن نعمت را به او عطا کرده است، از نوشيدن آن آب و بهره بردن از آن نعمت لذت مي برد و به دنبال احساس لذت، احساس سرور و شادماني و حالت انبساط خاصي در انسان پديد مي آيد که بي ترديد اين احساس غير از لذتي است که ابتدائاً از آشاميدن آب خنک يا استفاده از هر نعمتي پديد مي آيد. در پي اين حالت انبساط و سرور، انسان گشاده رو مي گردد و با روي باز با ديگران برخورد مي کند و با آنان سخن مي گويد: در مقابل، کسي که نعمتي را از کف داده، حالت انقباض و گرفتگي در او پديد مي آيد و مغموم و ناراحت مي گردد و حال و حوصله سخن گفتن با ديگران را نيز ندارد.
حالت سومي که به هنگام برخورداري از نعمت به انسان دست مي دهد، حالت رضايت و خشنودي از خداوند و يا کس ديگري است که چيزي را در اختيار انسان