گفتار ششم: بازکاوي موانـع توبـه
عوامل محرک گناه و بازدارنده توبه
گفته شد براي پديد آمدن انگيزه قوي براي توبه، از يک سو بايد به زيان ها و خسارت هاي دنيوي و اخروي و مادي و معنوي گناهان نگريست و از سوي ديگر، توجه داشت که اين زيان ها و خسارت ها به وسيله توبه مرتفع مي گردند. طبيعي است وقتي انسان توجه يافت که توبه جبران گر آفات و خسارت هاي گناهان است، عقل به او حکم مي کند که فرصت را از دست ندهد و هرچه زودتر توبه کند. اکنون بايد ديد که چرا با وجود آگاهي از ضرر و عواقب زيان بار گناهان، انسان اراده و تصميم جدي بر ترک گناه و توبه ندارد و چه عواملي مانع توبه و باعث دست يازيدن به گناه مي گردند؟ به طورکلي عوامل بازدارنده از توبه و محرک گناه را به دو دسته کلي مي توان تقسيم کرد: دسته اول وسوسه هاي شيطاني و شبهه هايي است که شيطان در دل انسان پديد مي آورد و مانع مي شود از اينکه انسان به دانسته هاي خود جامه عمل بپوشاند. دسته ديگر به ضعف اراده انسان مربوط مي شوند که حتي درصورتي که شبهه اي براي انسان وجود نداشته باشد، باز ضعف اراده باعث کوتاهي در امر توبه و جبران لغزش ها مي گردد.