عَمِلْتَ الْمَعَاصِيَ بِقُوَّتِيَ الَّتِي جَعَلْتُهَا فِيک؛(119) «[وشاء] مي گويد که از امام رضا(عليه السلام) پرسيدم: خدا کار را به خود بندگان وانهاده است؟ حضرت فرمودند: خدا قادرتر از اين است. گفتم: پس ايشان را بر گناه مجبور کرده است؟ فرمود: خدا عادل تر و حکيم تر از اين است. سپس فرمود: خدا مي فرمايد: اي پسر آدم، من به کارهاي نيک تو از خود تو سزاوارترم و تو به کارهاي زشتت از من سزاوارتري و تو به وسيله نيرويي که من در وجودت قرار داده ام مرتکب گناه مي شوي».
روشن است که انسان از خود چيزي ندارد و همه چيز از خداوند است و همه رفتار انسان با اراده و قدرت الاهي انجام مي گيرد. اما درعين حال خداوند او را مختار آفريده و انسان در حوزه رفتار اختياري خود دست به انتخاب و گزينش مي زند و به واسطه نيروي انتخاب، رفتار اختياري انسان علاوه بر آنکه به خداوند مستند مي گردند به انسان نيز استناد داده مي شوند. اما چنان که از روايت مزبور استفاده مي شود، ادب بندگي و عبوديت اقتضا مي کند که انسان رفتار خوب و پسنديده خود را به خداوند نسبت دهد و رفتار بد و زشت خود را به خودش نسبت دهد. چون آنچه خداوند به انسان عنايت کرده خير و نعمت است و ناپسند آن است که انسان نعمت ها و تمايلاتي را که خداوند در وجود او به وديعت نهاده، در راه ناصواب و شر به کار بندد.
ويژگي هاي نفس امّاره در سخن امام سجاد(عليه السلام)
پس از بررسي نفس امّاره، اکنون به بررسي و توضيح فراز اول مناجات شکايت کنندگان که شامل صفات و ويژگي هاي نفس است مي پردازيم: