صفحه ٣٣٠

فَأَيْنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجْهُ اللّهِ إِنَّ اللّهَ وَاسِعٌ عَلِيمٌ؛(298) «و مشرق و مغرب از آنِ خداست، پس به هر سو رو کنيد، آنجا روي [به] خداست. آري، خدا گشايشگر داناست».
از رابطه اولياي خدا با معبود خويش چنان التذاذي حاصل مي گردد که تنها با اين تعبير که به ملاقات معبود و مشاهده او نايل شده اند تعبير مي شود و حقيقت آن ارتباطْ غيرقابل توصيف است. اين ارتباط و مشاهده به حدي از خلوص و آراستگي مي رسد که هيچ  کاري را به جز براي معبود انجام نمي دهد و هيچ چيز جز مشاهده معبود او را سيراب و شاداب نمي سازد. اين نوع ارتباط از افراد سست ايمان و راحت طلب و عافيت خواه ساخته نيست، بلکه از انسان هاي پاک باخته اي ساخته است که در همه عرصه هاي جهاد و عبادتْ رضايت خداوند را جست وجو مي کنند و لحظه اي از ياد و ذکر او غافل نمي گردند و در اخلاص براي خداوند به مرحله اي رسيده اند که در عمل خويش هيچ سهمي را براي ديگران و حتي براي نزديکان خويش در نظر نمي گيرند. ازاين روي يک تکبير آنها به صدها سال عبادت ديگران مي ارزد. اگر عبادت جن و انس با عبادت امير مؤمنان(عليه السلام) برابري نمي کند و اگر رسول خدا(صلي الله عليه و آله) در شأن آن بزرگوار فرمودند:لَضَرْبَه عَلِيٍّ يَوْمَ الْخَنْدَقِ اَفْضَلُ مِنْ عِبَادَه الثَّقَلين؛(299) «شمشيري که علي(عليه السلام) در روز جنگ خندق [بر فرق عمروبن عبدود] نواخت از عبادت جن و انس برتر است»، به دليل معرفت و اخلاص آن حضرت است که معرفت و اخلاص ديگران به پايه آن نمي رسد.

گمان نيکوي مؤمن به اکرام الاهي و مقام قرب او
در فرازي که مورد بحث قرار گرفت حضرت از خداوند درخواست کرده اند که حسن