به هرروي، شيطان از هواهاي نفساني که نقطه ضعف انسان است سوءاستفاده مي کند و با زيبا جلوه دادن گناهان و مفاسد، انسان را به طرف آنها سوق مي دهد و کار انسان را به جايي مي رساند که با همه وجودْ تسليم وسوسه هاي شيطاني مي گردد و عنان اختيار خويش را به دست شيطان مي سپارد و به هرکجا و هر سو که شيطان بخواهد او را مي برد.
گونه هاي دشمني هاي شيطان در حق انسان در سخن امام سجاد(عليه السلام)
در فراز دوم مناجات که به بهانه آن مباحثي را طرح کرديم، امام سجاد(عليه السلام) مي فرمايند:
إِلهى اَشْکو اِلَيْک عَدُوّاً يُضِلُّنى، وَشَيْطاناً يُغْوينى، قَدْ مَلَأَ بِالْوَسْواسِ صَدْرى، وَاَحاطَتْ هَواجِسُهُ بِقَلْبى، يُعاضِدُ لِىَ الْهَوى، وَيُزَيِّنُ لى حُبَّ الدُّنْيا، وَيَحُولُ بَيْنى وَبَيْنَ الطَّاعَه وَالزُّلْفى؛ «خدايا، به تو شکايت مي کنم از دشمني که گمراهم مي کند و شيطاني که فريبم مي دهد و از وسوسه هايش سينه ام را پر ساخته است و اوهام و خيالات باطلش قلبم را احاطه کرده است. هوا و هوس مرا دستيار است و دوستي دنيا را در نظرم مي آرايد و ميان من و طاعت و مقام قرب تو جدايي مي افکند».
انسان همواره با دو دشمن خطرناک روبه روست: يکي نفس امّاره که دشمن دروني است، و ديگري شيطان که دشمن بيروني است. درباره شدت دشمنيِ نفس امّاره، رسول خدا(صلي الله عليه و آله) در سخن هشدارگونه خود فرمودند: أعدى عدوِّک نَفْسُک التي بَيْنَ جَنْبَيْک؛(150) «بدترين دشمنان تو نفسي است که بين دو پهلوي تو قرار گرفته است».
اما درباره دشمني هاي شيطان در حق انسان، يکي از لطف هاي بزرگ قرآن در حق ما اين است که به صورت هاي گوناگون دشمني هاي شيطان را گوشزد مي کند و به ما هشدار مي دهد که در دام اين دشمن خطرناک که فرجامي اندوه بار و حسرت آلود براي